Εναρμόνιση εθνικής ασφάλειας και ατομικών δικαιωμάτων

 

Ψηφίστηκε την Παρασκευή από τη Βουλή το νομοσχέδιο που έφερε η Κυβέρνηση για τη διαδικασία άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών, την κυβερνοασφάλεια και την προστασία προσωπικών δεδομένων πολιτών. Πρόκειται για μια γενναία θεσμική απάντηση που προβλέπει την εναρμόνιση εθνικής ασφαλείας και ατομικών δικαιωμάτων και καθιστά την Ελλάδα πρωτοπόρα στην Ευρώπη. Οι επτά μεγάλες τομές του νομοσχεδίου όπως τις ανέπτυξε ο πρωθυπουργός στην ομιλία του, είναι:

Τομή πρώτη: ποια πρέπει να είναι τα χαρακτηριστικά του διοικητή της ΕΥΠ.

Ο διοικητής της ΕΥΠ από εδώ και στο εξής θα μπορεί να είναι μόνο διπλωμάτης ή ανώτατος αξιωματικός. Και οι υποδιοικητές περιορίζονται σε δύο και θα είναι και αυτοί δημόσιοι λειτουργοί.

Παράλληλα, συστήνεται Ακαδημία Πληροφοριών και Αντικατασκοπίας για την διαρκή εκπαίδευση και επιμόρφωση των στελεχών της υπηρεσίας. Ενώ αποκτά και η ΕΥΠ -δεν την είχε μέχρι σήμερα- Μονάδα Εσωτερικού Ελέγχου ως μία πρόσθετη ασπίδα απέναντι σε τυχόν κρούσματα παράβασης καθήκοντος ή διαφθοράς.

Τομή δεύτερη και πολύ σημαντική: γίνεται πολύ πιο αυστηρός, πολύ πιο «σφιχτός» ο προσδιορισμός της έννοιας της εθνικής ασφάλειας. Σκόπιμα το Σύνταγμά μας την αφήνει αρκετά ανοιχτή, καθώς αυτή προφανώς διαμορφώνεται και εκδηλώνεται με διαφορετικούς τρόπους σε διαφορετικές εποχές. Λόγος, λοιπόν, εθνικής ασφάλειας από εδώ και στο εξής, που θα δικαιολογεί νόμιμη συνακρόαση, θα είναι μόνο αυτός ο οποίος συνδέεται με την άμυνα και την εξωτερική πολιτική της χώρας, αλλά και με την κυβερνοασφάλεια, με την ενέργεια, την προστασία των κρίσιμων υποδομών και των δικτύων της.

Με την τρίτη τομή τίθενται επάλληλα φίλτρα ελέγχου σε κάθε νόμιμη άρση του απορρήτου. Καταρχάς, αυτήν θα μπορούν πλέον να τη ζητούν μόνο η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών και η αντιτρομοκρατική -και όχι άλλες δημόσιες αρχές όπως ίσχυε μέχρι σήμερα. Το αίτημα πρέπει να προσδιορίζει με σαφήνεια την αναγκαιότητα της άρσης και θα πρέπει, προφανώς, να συμφωνούν δύο και όχι ένας εισαγγελέας. Και όταν μάλιστα η άρση του απορρήτου αφορά αιρετά πρόσωπα, τότε θα πρέπει να συνοδεύεται από την έγκριση του τρίτου πολιτειακού θεσμού της χώρας, όχι δηλαδή ενός εκπροσώπου της εκτελεστικής εξουσίας, αλλά του Προέδρου της Βουλής.

Τέταρτη τομή: η ενημέρωση όποιου τυχόν τίθεται σε νόμιμη παρακολούθηση, θα πληροφορείται αυτήν -εφόσον εγκριθεί- μετα την παρέλευση τριών ετών και αυτό θα το κρίνουν πάλι δύο Εισαγγελείς και ο Πρόεδρος της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών. Όλα τα αρχεία πρέπει να ψηφιοποιούνται και στην περίπτωση διαφωνίας στο τριμελές όργανο, θα καταγράφεται η άποψη της μειοψηφίας.

Τομή πέμπτη αποτελεί το ίδιο το πρωτόκολλο το οποίο καταργεί την ως τώρα ισχύουσα υποχρεωτική αλλά χωρίς χρονική προθεσμία καταστροφή του υλικού της επισύνδεσης. Τα αρχεία τώρα θα διαγράφονται έξι μήνες μετά το τέλος της επιχείρησης, αλλά ο φάκελος με το υλικό της τεκμηρίωσης της άρσης του απορρήτου θα κρατείται για δέκα χρόνια και θα καταστρέφεται μετά από μία δεκαετία.

Με την έκτη τομή του νομοσχεδίου απαγορεύονται πλήρως οι χρήσεις κακόβουλων λογισμικών από οποιονδήποτε ιδιώτη. Η λειτουργία τέτοιων λογισμικών στο εξής θα συνιστά κακούργημα και θα επιφέρει ως δέκα έτη κάθειρξη. Είμαστε η πρώτη χώρα στην Ευρώπη που καθολικά θέτουμε εκτός νόμου την ιδιωτική χρήση τέτοιων συστημάτων.

Παράλληλα, οχυρώνουμε περαιτέρω την κυβερνοασφάλεια με δύο πτυχές της έβδομης τομής του νέου πλαισίου. Από τη μια πλευρά, συνενώνουμε όλες τις σχετικές δομές που τώρα είναι διάσπαρτες στις Ένοπλες Δυνάμεις, στην ΕΥΠ, την Αστυνομία, στο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Και από την άλλη, ενσωματώνουμε με το παρόν νομοσχέδιο 12 -επαναλαμβάνω, 12- ενωσιακές κατευθύνσεις οι οποίες προστατεύουν ακόμα περισσότερο την ιδιωτικότητα. Την ευθύνη γι’ αυτό θα έχει η Μόνιμη Επιτροπή Προσωπικών Δεδομένων, η οποία ιδρύεται στο Υπουργείο Δικαιοσύνης.

Το ζητούμενο, λοιπόν, είναι η εναρμόνιση των αγαθών της εθνικής ασφάλειας και των ατομικών δικαιωμάτων. Τα δύο δεν συγκρούονται. Μπορούν να συγκρούονται υπό προϋποθέσεις. Συνυπάρχουν σίγουρα, όμως. Και ακριβώς αυτή τη συνύπαρξη υπηρετεί το νομοσχέδιο το οποίο συζητούμε.