Ιδιωτικό χρέος: Νομοθετική ρύθμιση για τη βελτίωση του εξωδικαστικού μηχανισμού

 

Η απόφαση του Αρείου Πάγου σχετικά με τη δυνατότητα των εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια (servicers) να προχωρούν σε διαδικασίες πλειστηριασμού για δάνεια τα οποία τους έχουν μεταβιβαστεί δεν αλλάζει τίποτα σε σχέση με ό,τι ισχύει μέχρι σήμερα. Επιβεβαιώνει όσα προβλέπει ο Ν.4354/2015 που ψηφίστηκε από την Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ (o οποίος σήμερα διαμαρτύρεται) σχετικά με τη δυνατότητά τους να διενεργούν δικαστικές και εξώδικες ενέργειες επί των απαιτήσεων που τους μεταβιβάστηκαν, συμπεριλαμβανομένης και της διενέργειας πλειστηριασμού.

Ήδη, ωστόσο, η σημερινή Κυβέρνηση έχει ψηφίσει και έχει θέσει σε εφαρμογή σειρά εργαλείων για τη στήριξη και τη διευκόλυνση των οφειλετών που αντιμετωπίζουν πρόβλημα στην εξόφληση των δανείων τους. Ένα από τα εργαλεία αυτά είναι και ο εξωδικαστικός μηχανισμός. Και το εργαλείο αυτό -όπως ανακοίνωσε ο Υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας- πρόκειται να βελτιωθεί, με νομοθετική πρωτοβουλία που θα αναληφθεί εντός της εβδομάδας και θα προβλέπει μεταξύ άλλων:

-Υποχρέωση των διαχειριστών δανείων να αιτιολογούν την ενδεχόμενη μη συναίνεσή τους στην πρόταση ρύθμισης που παράγει ο αλγόριθμος και να την αναρτούν δημόσια στην πλατφόρμα.

-Διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής του εξωδικαστικού μηχανισμού για να μπορούν να εντάσσονται οφειλέτες και με μία και μοναδική οφειλή.

-Ένταξη και νέων κατηγοριών οφειλών που μπορούν να ρυθμιστούν, όπως είναι οι οφειλές υπέρ τρίτων που εισπράττονται από τη φορολογική διοίκηση.

-Κατάργηση της ποινής προεξόφλησης των οφειλών προς το Δημόσιο και μείωση του επιτοκίου ρύθμισής τους.

Η Κυβέρνηση έχει ήδη θεσπίσει σειρά μέτρων για την αντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους, λαμβάνοντας ιδιαίτερη μέριμνα για την προστασία των ευάλωτων οφειλετών, την αποφυγή και αναστολή πλειστηριασμών. Η προσπάθεια αυτή, αποτυπώνεται σε έξι σημεία:

Με την υλοποίηση του προγράμματος «Ηρακλής», αντιμετώπισε αποτελεσματικά το πρόβλημα των «κόκκινων δανείων» που παρέλαβε από την Κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Μέσω και του προγράμματος αυτού τα «κόκκινα» δάνεια στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών από 44% τον Ιούνιο του 2019, συρρικνώθηκαν σε κάτω από 10% τον Ιούνιο του 2022. Αυτό σημαίνει ότι ήδη και οι τέσσερις συστημικές τράπεζες, έχουν επιτύχει μονοψήφια ποσοστά μη εξυπηρετούμενων δανείων και εξυγιαίνονται των χαρτοφυλακίων τους. Αυτή η επιτυχημένη μεταρρύθμιση ενδυνάμωσε το τραπεζικό σύστημα και αποτελεί θεμέλιο λίθο της ισχυρής ανάπτυξης και της παρουσίας της χώρας στις αγορές με 11 αναβαθμίσεις της πιστοληπτικής της ικανότητας.

Το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο παρέχει χρήσιμα εργαλεία για την αντιμετώπιση της υπερχρέωσης και του ιδιωτικού χρέους. Έμφαση δίνεται σε δύο βασικούς πυλώνες,τον εξωδικαστικό μηχανισμό και τις δικλείδες προστασίας για τους ευάλωτους συμπολίτες μας, προκειμένου να μην χάσουν την πρώτη τους κατοικία, ενώ παράλληλα λαμβάνεται πρόνοια ώστε να μην προστατεύονται οι στρατηγικοί κακοπληρωτές.

Ο νέος εξωδικαστικός μηχανισμός έχει ήδη φέρει καλύτερα αποτελέσματα συγκριτικά με προηγούμενες προσπάθειες. Περισσότεροι από 3.320 οφειλέτες έχουν ρυθμίσει οφειλές προς το Δημόσιο και προς χρηματοδοτικούς φορείς, συνολικού ύψους 1,08 δισ. ευρώ. Παράλληλα, τράπεζες και διαχειριστές απαιτήσεων έχουν πραγματοποιήσει διμερείς ρυθμίσεις συνολικού ύψους 27 δισ. ευρώ για μη-εξυπηρετούμενα δάνεια πάνω από 590.000 δανειοληπτών.

Ειδικά για τη στήριξη των ευάλωτων δανειοληπτών η Κυβέρνηση ανέλαβε σημαντικές νομοθετικές πρωτοβουλίες και θεσμοθέτησε προγράμματα για την προστασία τους Σύμφωνα με το νόμο 4738/2020 προβλέπεται η σύσταση φορέα που θα λειτουργεί ως «καταφύγιο» για τους αδύναμους οφειλέτες που οδηγούνται σε πτώχευση, διατηρώντας, ωστόσο, την κατοικία τους. Σύμφωνα με τα κριτήρια του νέου πτωχευτικού νόμου, ο Φορέας θα αποκτά την πρώτη κατοικία του ευάλωτου οφειλέτη, μετά από αντίστοιχο αίτημα μεταβίβασης από αυτόν, εφόσον είτε έχει κηρυχθεί σε πτώχευση είτε επισπεύδεται αναγκαστική εκτέλεση κατά της πρώτης κατοικίας του, προκειμένου να την επαναμισθώσει σε αυτόν, έτσι ώστε να αποφεύγεται η έξωσή του. Η περίοδος της επαναμίσθωσης θα φτάνει τα 12 χρόνια και στη λήξη της ή και νωρίτερα ο οφειλέτης θα μπορεί να επαναγοράσει το ακίνητο. Εξάλλου, το Ελληνικό Κράτος θα παρέχει, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις του νόμου, μηνιαίο επίδομα στέγασης, ύψους έως 210 ευρώ, για την υποστήριξη των ευάλωτων στην πληρωμή του μισθώματος προς τον Φορέα.

Για το χρονικό διάστημα μέχρι την πλήρη λειτουργία του Φορέα Απόκτησης και επαναμίσθωσης του ν. 4738/2020, λειτουργεί το ενδιάμεσο πρόγραμμα, σύμφωνα με το οποίο το Δημόσιο συνεισφέρει στις δόσεις που είναι αναγκαίες για την αναστολή της διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης που έχει ξεκινήσει κατά της κύριας κατοικίας του οφειλέτη ή της διαδικασίας εκποίησης της κατοικίας αυτής στο πλαίσιο της πτώχευσης με επιδότηση από 70 έως 210 ευρώ το μήνα για 15 μήνες. Στην περίοδο αυτή αναστέλλονται όλα τα αναγκαστικά μέτρα, κατασχέσεις, πλειστηριασμοί, εξώσεις.

Νομοθετήθηκε η στήριξη δανειοληπτών κατά τη διάρκεια της πανδημίας μέσω των Προγραμμάτων «Γέφυρα 1» και «Γέφυρα 2» το κόστος των οποίων έφτασε τα 595 εκατ. ευρώ και κάλυψε 95.200 δανειολήπτες.