Γράφει η Έλενα Αντωνοπούλου
Πολιτευτής Νέας Δημοκρατίας
Η κοινωνική ασφάλιση στην Ελλάδα πρωτοεμφανίζεται ως θεσμός με το διάταγμα της 15ης Δεκεμβρίου 1836, με το οποίο συστήθηκε το Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο (ΝΑΤ), που όμως άρχισε να λειτουργεί από το 1861. Η νομοθετική κατοχύρωση του θεσμού εξασφαλίστηκε το 1922 με την ψήφιση του Ν. 2868/1922 «Περί υποχρεωτικής ασφαλίσεως των εργατών και ιδιωτικών υπαλλήλων». Ο νόμος αυτός αποτέλεσε τη βάση για την ίδρυση κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου κλαδικών ασφαλιστικών ταμείων.
Το 1934 ψηφίστηκε ο βασικός νόμος 6298/1934 «Περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων». Την ίδια περίοδο προωθήθηκαν επίσης νομοθετικά μέτρα για την ίδρυση φορέων κύριας ασφάλισης, όπως του Ταμείου Ασφαλίσεως Εμπόρων (ΤΑΕ) και του Ταμείου Επαγγελματιών και Βιοτεχνών (ΤΕΒΕ), που άρχισαν να λειτουργούν το 1940.
Το 1935 καθιερώθηκε η υποχρεωτική ασφάλιση όλων των μισθωτών στο Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΙΚΑ), που αποτέλεσε το γενικό φορέα κοινωνικής ασφάλισης των μισθωτών. Η λειτουργία του ΙΚΑ άρχισε την 1.1.1937, αλλά η χορήγηση παροχών ρυθμίστηκε το 1951 με τον Αναγκαστικό Νόμο 1846/51, ο οποίος με τις διαδοχικές του τροποποιήσεις συνθέτει και το ισχύον θεσμικό πλαίσιο του φορέα.
Η επέκταση της ασφαλιστικής προστασίας του πληθυσμού εξασφαλίστηκε το 1961 με την ίδρυση του Οργανισμού Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΟΓΑ), ο οποίος κάλυψε σχεδόν το σύνολο του αγροτικού πληθυσμού.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 προωθήθηκαν σημαντικές παρεμβάσεις για τη μεταρρύθμιση και τον εκσυγχρονισμό του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, οι οποίες ουσιαστικά ολοκληρώθηκαν το 2002 με την έκδοση του Ν. 3029/2002 για τη μεταρρύθμιση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Οι παρεμβάσεις αυτές επικεντρώθηκαν σε ζητήματα οργάνωσης, χρηματοδότησης και χορήγησης των ασφαλιστικών παροχών με έμφαση στις συνταξιοδοτικές παροχές.
Παντως , είμαστε η μόνη χώρα στην οποία το ασφαλιστικό θυμίζει ωρολογιακή βόμβα;
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, εννέα από τις 10 χώρες με υψηλότερο ποσοστό πολιτών άνω των 60 ετών είναι ευρωπαϊκές, καθώς στη γηραιά ήπειρο το προσδόκιμο όριο ζωής βαίνει αυξανόμενο, αλλά οι γεννήσεις ακολουθούν φθίνουσα πορεία. Αμέσως μετά την Ιαπωνία, που βρίσκεται στην κορυφή (30%), συναντάμε την Ιταλία (27%), τη Γερμανία (26%) και τη Φινλανδία (25%). Η Ελλάδα μοιράζεται την έκτη θέση (25%) με Βουλγαρία και Πορτογαλία. Στην έκθεση του 2015 για τη Γήρανση του Πληθυσμού (The Ageing Report) η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπολογίζει ότι εξαιτίας των δημογραφικών τάσεων αυτών η αναλογία εργαζομένων προς συνταξιούχους στην Ε.Ε. θα εξελιχθεί σε δύο προς έναν έως το 2060 από τέσσερις προς έναν σήμερα. Σε χώρες που συνδυάζουν υψηλά επίπεδα γήρανσης με υψηλά ποσοστά ανεργίας, οι συνθήκες είναι ήδη δραματικές. Η Κομισιόν υπολογίζει ότι ο αριθμός των απασχολούμενων (ηλικίας 20-64 ετών) στην Ε.Ε. θα κορυφωθεί στα 215 εκατ. το 2022, αλλά στη συνέχεια θα μειώνεται, υποχωρώντας στα 202 εκατ. το 2060. Εκείνη τη χρονιά οι εργαζόμενοι στην Ενωση θα είναι δηλαδή 9 εκατ. λιγότεροι σε σχέση με το 2013.
Από ένα πολύ ενδιαφερον αρθρο της Ναυτεμπορικής , χρησιμο είναι να δούμε τι συμβαίνει στις άλλες Ευρωπαικές χωρες.
Ποια είναι τα κύρια μοντέλα στην Ευρώπη
Η ασφάλιση στην Ε.Ε. στηρίζεται σε τρεις πυλώνες: Ο πρώτος είναι τα κρατικά, συνταξιοδοτικά σχήματα, τα οποία στις περισσότερες περιπτώσεις είναι pay as you go- PAYG, δηλαδή αναδιανεμητικά (με τους πόρους να ανακατανέμονται από τον ενεργό πληθυσμό, που καταβάλλει εισφορές, στους συνταξιούχους). Ο δεύτερος πυλώνας είναι τα επαγγελματικά συνταξιοδοτικά συστήματα, τα οποία εμπεριέχουν σχέση εργαζομένων και εργοδοτών και είναι κεφαλαιοποιητικά - ανταποδοτικά. Σε αυτά το κράτος συμβάλλει συνήθως μέσω της παροχής φορολογικών κινήτρων ή με άλλου είδους επιχορήγηση, ενώ συχνά συμμετέχει έως έναν βαθμό στην εποπτεία τους. Ο τρίτος πυλώνας είναι τα ιδιωτικά συστήματα. Ο πρώτος πυλώνας έχει κυρίαρχο ρόλο σε μεγάλο μέρος της ηπειρωτικής Ευρώπης, και κυρίως σε χώρες, όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία, όπου καλύπτει πάνω από το 75% του εισοδήματος των συνταξιούχων. Σε χώρες όπως η Βρετανία, η Ιρλανδία και η Ολλανδία υπάρχει μεγαλύτερη ισορροπία μεταξύ των τριών πυλώνων, με τον πρώτο να καλύπτει ποσοστό 30% με 40%. Σε αυτές τις χώρες ο κρατικός πυλώνας καλύπτει ουσιαστικά τις βασικές εισοδηματικές ανάγκες, προκειμένου να αποφεύγεται η φτώχεια. Είναι το λεγόμενο σύστημα «ελάχιστης κάλυψης». Στα τρία αυτά κράτη, όπως και σε Δανία, Νορβηγία, Σουηδία, έχει σημαντικό ρόλο και η ιδιωτική ασφάλιση σε ατομικό επίπεδο.
Πόσο στοιχίζει το συνταξιοδοτικό στις χώρες της Ε.Ε.;
Η δημογραφική γήρανση έχει άμεσο αντίκτυπο στις συνταξιοδοτικές δαπάνες. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. δαπανούσαν περίπου 10,1% του ΑΕΠ για τις δημόσιες συντάξεις. Τις υψηλότερες δαπάνες συναντούσαμε τότε σε Αυστρία (14,5%), Ιταλία (13,8%), Ελλάδα (12,5%) και Γαλλία (12,1%), χώρες με αναδιανεμητικά συστήματα καθορισμένων παροχών. Το 2012, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Eurostat, οι δαπάνες είχαν αυξηθεί στο 17,5% του ΑΕΠ στην Ελλάδα, στο 16,5% στην Ιταλία, ενώ ο μέσος όρος στην E.E. ήταν σχεδόν 14%. Το χαμηλότερο ποσοστό (7,5%) καταγράφεται στην Ιρλανδία (από 4,5% το 2000), χώρα με καθολικό συνταξιοδοτικό σύστημα, στο οποίο ένα υψηλό ποσοστό των συντάξεων παρέχεται από τα συνταξιοδοτικά κεφάλαια προσδιορισμένης εισφοράς. Δεδομένων των δεσμεύσεων για μεταρρυθμίσεις, η Eurostat υπολογίζει ότι σε 15 κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, οι συνταξιοδοτικές δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ θα έχουν μειωθεί έως το 2060 έως και 4 ποσοστιαίες μονάδες. Σε περίπτωση μη εφαρμογής μεταρρυθμίσεων, θα είχαμε αυξήσεις ακόμη και σε διψήφιο ποσοστό.
Είναι οι πρόωρες συντάξεις ελληνικό φαινόμενο;
Σε καμία περίπτωση. Σχήματα πρόωρης συνταξιοδότησης υπάρχουν στο σύνολο των μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αν και διαφέρουν σημαντικά από χώρα σε χώρα. Οπως προκύπτει από τα στοιχεία της Eurostat, το 2012 το 43,1% των συντάξεων γήρατος στην Ε.Ε. εδόθη σε άτομα που συμμετείχαν σε προγράμματα πρόωρης συνταξιοδότησης, με τη μέση ηλικία να είναι τα 58 έτη. Τα υψηλότερα ποσοστά κατεγράφησαν σε Ιταλία (73,9%), Ιρλανδία (68,5%) και Ισπανία (59,9%). Τα χαμηλότερα σε Βουλγαρία (5,2%), Τσεχία (5,3%). Το 12,6% των πρόωρα συνταξιοδοτούμενων συνέχισαν κάποια μορφής εργασία. Η διαφορά στην ηλικία πρόωρα και κανονικά συνταξιοδοτούμενων είναι μεγαλύτερη στην Ιταλία (4,7 έτη), την Ιρλανδία (4,6 έτη) και την Ισπανία (4,3).
Τι μεταρρυθμίσεις έχουν γίνει;
Τα περισσότερα κράτη-μέλη έχουν εστιάσει την προσοχή τους στα όρια συνταξιοδότησης και την αύξησή τους ανάλογα με το προσδόκιμο όριο ζωής. Εχει επίσης καταβληθεί προσπάθεια περιορισμού των πρόωρων συντάξεων και εξίσωσης των ορίων ηλικίας ανδρών και γυναικών. Σε αρκετές χώρες αυξήθηκε η ελάχιστη περίοδος εισφορών, ενώ σε ορισμένες δόθηκαν κίνητρα για παράταση της διάρκειας του εργάσιμου βίου. Το πάγωμα ή η κατάργηση της τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των συντάξεων, οι συγχωνεύσεις Ταμείων, αλλά και τα κίνητρα για εθελούσια επαγγελματική ή ιδιωτική ασφάλιση είναι επίσης μεταξύ των μέτρων που έχουν ληφθεί για τη βιωσιμότητα των Ταμείων.
Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του ΟΟΣΑ (2012) αποκαλύπτουν ότι η μέση πραγματική ηλικία συνταξιοδότησης στην Ελλάδα ήταν 61,9 έτη, όσο δηλαδή περίπου και στη Γερμανία (62 έτη). Κάτω από τα 60 έτη ήταν σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία και το Βέλγιο. Εκτοτε επίσημα και πραγματικά όρια (αυτά συνυπολογίζουν τις πρόωρες συντάξεις) συνταξιοδότησης έχουν αυξηθεί. Στον πίνακα επάνω αναφέρονται τα επίσημα όρια στα κράτη-μέλη της Ε.Ε.
Το σουηδικό μοντέλο
Πολύς λόγος γίνεται στη χώρα μας για το σουηδικό μοντέλο ασφάλισης, το οποίο έχουν σε μεγάλο βαθμό ακολουθήσει και άλλες χώρες, όπως η Νορβηγία και με διαφοροποιήσεις η Ιταλία. Το σύστημα αυτό προβλέπει μία εγγυημένη σύνταξη, για άτομα άνω των 65, με προϋπόθεση την τουλάχιστον 40ετή διαμονή στη χώρα. Η εγγυημένη σύνταξη χρηματοδοτείται εξολοκλήρου από τον κρατικό προϋπολογισμό. Προβλέπει επίσης σύνταξη συνδεδεμένη με το εισόδημα και τις εισφορές, καθώς και ανταποδοτική σύνταξη. Οι ασφαλιστικές εισφορές υπολογίζονται επί του φορολογητέου εισοδήματος, ενώ για όσο καιρό κάποιος είναι άνεργος, στρατευμένος ή έχει άδεια μητρότητας τις εργοδοτικές εισφορές καλύπτει το κράτος. Οι κρατήσεις για την εγγυημένη εθνική σύνταξη είναι 18% και συνολικά φτάνουν το 25%.
Λίγα λόγια για την Έλενα Αντωνοπούλου :
Νομαρχιακη σύμβουλος Μαγνησίας 2002-2010
Προεδρος ΚΕΚΑΝΑΜ Αντινομάρχης Μαγνησίας
Πολιτευτής Ν.Δ 2007-2009
Ιδρυτικό μέλος Δημοκρατικής Συμμαχίας Νομέμβριος 2010
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ ΥΠΟΨΗΦΙΑ ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ.ΥΠΟΨΗΦΙΑ ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ ΝΔ ΣΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 ΣΤΗ ΛΙΣΤΑ ΝΟΜΟΥ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ
.webp)
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου