Αργεντινή: 15 χρόνια από την κρίση, πόσο πιθανό θα ήταν ένα ελικόπτερο;

To περίφημο ελικόπτερο με το οποίο φυγαδεύθηκε το 2001 ο εκλεγμένος πρόεδρος   (Φωτογραφία:  Reuters )

Περάσαν 15 χρόνια από τα γεγονότα του Δεκεμβρίου του 2001 στην Αργεντινή, όταν η χώρα βρέθηκε στο χείλος της οικονομικής κατάρρευσης, στους δρόμους έχαναν τη ζωή τους 38 άνθρωποι και ένας πρόεδρος έφευγε από το Προεδρικό Μέγαρο με ελικόπτερο. Αυτό το ελικόπτερο που από τότε έγινε απειλή για πολλούς, όχι μόνο στη χώρα της Νοτίου Αμερικής.

Στις 19 Δεκεμβρίου 2001 ο τότε ριζοσπάστης πρόεδρος Φερνάντο Ντε λα Ρούα εγκατέλειπε το προεδρικό μέγαρο με ελικόπτερο. 

Η χώρα αναζητούσε εναγωνίως πρόσωπο που θα εξαντλούσε την προεδρική θητεία του (άλλα δύο χρόνια), αλλά ακόμα και εκείνο έμοιαζε αδύνατο. Μέσα σε ελάχιστες μέρες ορκίζονταν ο ένας πρόεδρος πίσω από τον άλλον.

Μέχρι που τελικά τον Ιανουάριο του 2002 ανέλαβε πρόεδρος ο περονιστής Εδουάρδο Ντουάλντε (ο υποψήφιος που είχε χάσει από τον Ντε Λα Ρούα το 1999) και παρέμεινε μέχρι τις εκλογές του Μαΐου του 2003.

Δεκάδες ήταν τα βιβλία που γράφτηκαν εκείνη την περίοδο για τα γεγονότα που οδήγησαν στην κρίση του 2001. Αρκετά γράφονται ακόμα και σήμερα.

Ο Εδουάρδο Καμάνιο –πρόεδρος για μόλις τρεις μέρες (31 Δεκεμβρίου 2001 έως 2 Ιανουαρίου 2002)- θυμάται: «Ζούσαμε σχεδόν έγκλειστοι στο προεδρικό μέγαρο για 90 μέρες. Δεν μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα. Κανείς δεν ήθελε να γίνει υπουργός, είχαμε την αίσθηση ότι οι κυβερνήσεις δεν θα κρατούσαν πάνω από 10 μέρες.»

Ήταν τόσο ισχυρό το τραύμα εκείνης της περιόδου που σχεδόν βύθισε στην ανυπαρξία για πάνω από μία δεκαετία το ιστορικό κόμμα των Ριζοσπαστών (UCR). Στην εξουσία ήρθαν και πάλι οι περονιστές με το ζεύγος Κίρσνερ για 12 ολόκληρα χρόνια.

Βέβαια, ο πρόεδρος που έφυγε με το ελικόπτερο εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να θεωρεί ότι όλα όσα έγιναν τότε ήταν πολιτικό πραξικόπημα «φίλων» και αντιπάλων, σε συνεργασία όμως με το ΔΝΤ που στραγγάλισε την οικονομία.

Οι ριζοσπάστες κατάφεραν να επανέλθουν στην εξουσία μόνο χάρη στη συμμαχία με τον κεντροδεξιό συνασπισμό του Μαουρίσιο Μάκρι, κυβερνήτη του Μπουένος Άιρες για σχεδόν μία 10ετία.

Ο τελευταίος κέρδισε τις εκλογές του Δεκεμβρίου του 2015, στέλνοντας στην Αντιπολίτευση τους περονιστές.

Ο νέος πρόεδρος Μαουρίσιο Μάκρι έχει φροντίσει πάντως να διαλύσει την όποια επιθυμία έχουν οι πολιτικοί του αντίπαλοι για αντίστοιχη φυγή: έκλεισε οριστικά το ελικοδρόμιο που υπήρχε στην ταράτσα του Προεδρικού Μεγάρου. 

«Μέχρι πρόσφατα έλεγαν ότι δεν θα βγάλουμε χρονιά και θα φύγουμε με ελικόπτερο. Τώρα πλέον έχουν αρχίσει να το παίρνουν απόφαση ότι θα μείνουμε» δηλώνει σε ιδιωτική συζήτηση που επικαλείται η ισπανική εφημερίδα El Pais, υπουργός της κυβέρνησης.

Η βαθμολογία που συγκέντρωσε ο νέος πρόεδρος με αφορμή τον ένα χρόνο στην εξουσία δεν είναι κακή. Τουλάχιστον δεν είναι όσο κακή είναι η κατάσταση της οικονομίας, αφού φαίνεται ότι ο κόσμος έχει προσδοκίες και κάνει υπομονή.

Σε αυτή την κατεύθυνση βοηθά και η κατάσταση που επικρατεί στο αντίπαλο στρατόπεδο: οι περονιστές –που παραδοσιακά αποδιοργανώνονται όταν δεν είναι στην εξουσία- αναζητούν ηγέτη. Η τέως πρόεδρος Κριστίνα Φερνάντες δεν έχει εξαφανιστεί από την πολιτική σκηνή και αρκετοί θεωρούν δεδομένη την υποψηφιότητά της για το Κογκρέσο στις ενδιάμεσες εκλογές του 2017. Και από εκεί –ίσως- στις προεδρικές του 2019.

Βαρίδι, όμως, για τα χρόνια που κυβέρνησαν οι περονιστές είναι και η χιονοστιβάδα αποκαλύψεων για διασπάθιση δημοσίου χρήματος από στελέχη τους. Εικόνες διόλου κολακευτικές βλέπουν κατά καιρούς το φως της δημοσιότητας με πρόσωπα που μέχρι χθες έλαμπαν να είναι ένα βήμα από τη φυλακή. 

Η κατάσταση σήμερα είναι δύσκολη στην Αργεντινή με το 32% του πληθυσμού να είναι κάτω από το όριο της φτώχειας και την ανεργία σε υψηλά επίπεδα. 

«Αυτό που συμβαίνει σήμερα δεν συγκρίνεται με τα γεγονότα εκείνης της περιόδου» λέει στην El Pais ο άνθρωπος που τότε μπήκε στο ελικόπτερο. «Υπάρχει μεγαλύτερος σεβασμός στους θεσμούς.» 

Ο Ντουάλντε που τελικά έγινε πρόεδρος, συμπληρώνει: «Το 2001 η Αργεντινή βρέθηκε στα πρόθυρα εμφυλίου πολέμου. Ο κόσμος καθόταν με τα όπλα στην ταράτσα του σπιτιού, σαφές μήνυμα σε όποιον επιχειρούσε να κάνει πλιάτσικο. Σήμερα έχουμε πολύ μεγαλύτερη οικονομική ισχύ.»

Ένας ακόμα πρόεδρος λίγων ωρών εκείνης της χρονιάς ο Ραμόν Πουέρτα (21-22 Δεκεμβρίου 2001) αναφέρει: «Η έκρηξη ήρθε όταν μπήκαν οι περιορισμοί στα ΑΤΜ και ο κόσμος έχασε τα λεφτά του.»

Στην Αργεντινή βέβαια δεν λείπουν ποτέ οι διαδηλώσεις. Το κλείσιμο των δρόμων είναι σχεδόν καθημερινή ρουτίνα, ενώ τα εργατικά συνδικάτα που τα έσπασαν με την Κριστίνα Φερνάντες και έδειξαν ανοχή στον Μαουρίσιο Μάκρι, κάνουν ακόμα υπομονή.

Αλλά δύσκολα μπορεί κανείς να πιστέψει ότι θα χρειαστεί και πάλι να λειτουργήσει το ελικοδρόμιο στο προεδρικό μέγαρο.

Απόστολος Ρουμπάνης
Newsroom ΔΟΛ