Ένας υποψήφιος πλανητάρχης μόνος εναντίον όλων

Από τον Κώστα Ράπτη
capital.gr

Στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, που πρόκειται να πραγματοποιηθούν σε λίγες εβδομάδες, θα συμβεί κάτι δίχως προηγούμενο στα χρονικά: το ιστορικό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα δεν θα συμμετέχει στην αναμέτρηση. Τυπικά, ο Ρεπουμπλικανός υποψήφιος θα είναι ο Ντόναλντ Τραμπ, που όμως πέρασε το πλείστον αυτής της εβδομάδας ανταλλάσσοντας δηλώσεις αμοιβαίας αποκήρυξης με τα πιο προβεβλημένα ονόματα του ίδιου του κόμματός του.

Άλλωστε, ακόμη και αν έλειπαν οι βαριές κουβέντες, είναι αποκαλυπτικό το γεγονός ότι, σε ένα τοπίο όπου το πολιτικό χρήμα είναι ο πιο καθοριστικός παράγοντας, οι δαπάνες της Εθνικής Επιτροπής του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος σε τηλεοπτικά μηνύματα υπέρ του Τραμπ είναι, όπως προκύπτει από ανάλυση του Politico, μηδενικές – σε αντίθεση με τις δεκάδες των εκατομμυρίων που διοχετεύθηκαν από την ίδια πηγή κατά τις εκλογές του 2008 και 2012.

Αρκεί κανείς να συνειδητοποιήσει το μέγεθος της απομόνωσης του Ντόναλντ Τραμπ για να απορήσει με την πολιτική αντοχή που αυτός επέδειξε μέχρι στιγμής. Τον Νεοϋρκέζο μεγιστάνα δεν υποστηρίζουν παρά τρεις εφημερίδες ταμπλόιντ και κανένα από τα μεγάλα mainstream μέσα ενημέρωσης, ενώ άλλα (π.χ. το Foreign Policy) βρέθηκαν να παραβιάζουν την πολιτική ουδετερότητας που τηρούν εδώ και δεκαετίες, προκειμένου να υποστηρίξουν την αντίπαλό του. Παράλληλα, οι δηλώσεις απαξίωσής του έχουν ξεπεράσει κάθε άγραφο κανόνα, είτε αυτός αφορά εν ενεργεία πρόεδρο (ο Μπαράκ Ομπάμα δήλωσε ότι με αυτά που λέει ο Τραμπ δεν θα προσλαμβανόταν ούτε σε ψιλικατζίδικο) είτε διασημότητα του Χόλιγουντ (ο Ρόμπερτ ντε Νίρο εξέφρασε επιθυμία να του σπάσει τα μούτρα) είτε και διεθνή αξιωματούχο (ο Ύπατος Αρμοσατής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Ζεΐντ Ραάντ αλ-Χουσεΐν χαρακτήρισε "βαθιά ανησυχητικά” τα σχόλια του Αμερικανού υποψήφιου και "ανησυχητικό” το ενδεχόμενο εκλογής του.

Από διαρροή σε διαρροή

Πρόκειται για την κλιμάκωση μιας σειράς παραδόξων της φετινής αναμέτρησης για τον Λευκό Οίκο, η οποία εξασφάλισε στον νεοϋορκέζο μεγιστάνα μια ανάδυση απρόβλεπτη και απρόσβλητη από κατηγορίες που θα είχαν καταστρέψει άλλες πολιτικές καριέρες – μόνο και μόνο για να ακολουθηθεί την εβδομάδα αυτή από μια εικόνα ταχείας συρρίκνωσης.

Καθώς η προεκλογική περίοδος ξετυλίχθηκε χωρίς πολιτικές ιδέες αλλά με αλλεπάλληλες διαρροές εις βάρος των δύο (ούτως ή άλλως αντιδημοφιλών) μονομάχων, η δημοσιοποίηση το περασμένο Σάββατο μιας υποκλαπείσας συνομιλίας του 2005 στην οποία ο Τραμπ με γλώσσα σεξιστική κομπάζει στον τηλεαστέρα Μπίλυ Μπους για τις σχέσεις του με τις γυναίκες δεν ήταν απαραίτητο να αποδειχθεί καταλυτική. Άλλωστε ο ίδιος ο Τραμπ απάντησε διοργανώνοντας την επομένη, λίγες ώρες πριν από το δεύτερο ντιμπέιτ του με την Χίλαρι Κλίντον, συνέντευξη τύπου με ορισμένες από τις γυναίκες οι οποίες υπήρξαν θύματα της σεξουαλικής πολυπραγμοσύνης του Τζορτζ Μπους, αλλά και των εκβιασμών της τότε Πρώτης Κυρίας. Το δε ντιμπέιτ καθαυτό υπήρξε μία περίσταση στην οποία ο έχων το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών βελτίωσε τις επιδόσεις του σε σχέση με την προηγούμενη τηλεοπτική αναμέτρηση με την υποψήφια των Δημοκρατικών.

"Χωρίς αλυσίδες πια”

Ήταν όμως από μία άποψη αδιάφορο – εφόσον ο Τραμπ είχε βρεθεί να πολεμά με το ίδιο το στρατόπεδό του. Το ένα τρίτοτων Ρεπουμπλικανών κυβερνητών, γερουσιαστών και βουλευτών, προεξάρχοντος του προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων Πολ Ράιαν ζητούσε την αποχώρησή του από την κούρσα, ενώ ο ίδιος ο Τραμπ διαμήνυε προς το κοινό του ότι πλέον "έχει απαλλαγεί από τις αλυσίδες του” και θα πορευτεί χωρίς συμβιβασμούς προς το κομματικό κατεστημένο.

Η καθοριστική γυναικεία ψήφος

Όμως οι δημοσκοπήσεις δεν τον ευνοούν. Οι πιθανότητές του να εισέλθει στον Λευκό Οίκο είναι ακριβώς όσες και οι πιθανότητες να χάσει κανείς στη ρώσικη ρουλέτα: 17%, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του εκλογολόγου-βεντέτα Νέιτ Σίλβερ. Ο ίδιος, συνθέτοντας τα αποτελέσματα των διεξαγόμενων ερευνών, εκτιμά ότι το προβάδισμα της Κλίντον διαμορφώνεται πλέον στο 6,5%, έναντι 4,6% στις 5 Οκτωβρίου. Σε σειρά κρίσιμων πολιτειών (Οχάιο, Φλόριντα, Βόρεια Καρολίνα, Νεβάδα, Άιοβα) ο Τραμπ δείχνει να χάνει τη μάχη – και δεν υπάρχει ιστορικό προηγούμενο υποψηφίου που να μπόρεσε να γυρίσει το παιχνίδι, ενώ έχουν αρχίσει να κατατίθενται οι επιστολικές ψήφοι.

Το πλήγμα του Σαββατοκύριακου, ήταν, ως φαίνεται, σχεδιασμένο για να στερήσει από τον Τραμπ την υποστήριξη μιας κρίσιμης κοινωνικής κατηγορίας: όχι των γυναικών γενικά (που ουδέποτε του έδωσαν την πλειοψηφία), αλλά των συντηρητικών περί τα ήθη "ευαγγελικών” γυναικών. Πράγματι, η γυναικεία ψήφος σφραγίζει το αποτέλεσμα, καθώς σύμφωνα με τον μέσο όρο των ερευνών του Οκτωβρίου, ενώ ο Τραμπ διαθέτει προβάδισμα της τάξης του 5% στην ανδρική ψήφο, χάνει τις γυναίκες με διαφορά 15 μονάδων.

"Κουτσός” ο δικομματισμός

Η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί είναι αναμφίβολα δείκτης πολλαπλών παθογενειών στην αμερικανική δημόσια ζωή. Αρκεί κανείς και μόνο να αναλογισθεί τη θέση στην οποία έχει περιέλθει ο ένας από τους δύο πυλώνες του αμερικανικού δικομματισμού, καθώς η σύγκρουση του μηχανισμού των Ρεπουμπλικανών με τον Τραμπ, θέτει εν αμφιβόλω και την προσπάθεια του κόμματος να διατηρήσει την πλειοψηφία στις εκλογές για το Κογκρέσο που διενεργούνται μαζί με τις προεδρικές. Το γεγονός ότι ο πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Πολ Ράιαν, μετά βίας αποδέχθηκε τον Τραμπ ως προεδρικό υποψήφιο του κόμματος και τώρα πρωτοστατεί σε καταγγελίες εναντίον του, αποτυπώνει ακριβώς το άγχος να κερδηθεί το ευρύτερο εκλογικό ακροατήριο, την ώρα που το (όλο και μικρότερο σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό) στενό εκλογικό ακροατήριο ευνοεί την φυσιογνωμική σκλήρυνση.

Οι παραδοσιακοί μηχανισμοί έλεγχοι μοιάζει να μη λειτουργούν

Όμως ακόμη μεγαλύτερο προβληματισμό για την "υγεία” του αμερικανικού πολιτικού συστήματος υποβάλλει η προσπάθεια"ενθρόνισης”, ει δυνατόν και πριν μιλήσει η κάλπη, της Χίλαρι Κλίντον ως επόμενης προέδρου. Είναι χαρακτηριστικό ότι και ο δικός της δρόμος προς τις εκλογές είναι στρωμένος από κάθε είδους επιβαρυντικές διαρροές – με μία χαρακτηριστική ασυμμετρία. Τα καταγγελλόμενα για τον Τραμπ αφορούν τον "χαρακτήρα” του, ενώ τα σχετικά με την Χίλαρι αφορούν τις πολιτικές της, τη διγλωσσία της ανάλογα με το ακροατήριο, τις μεθοδεύσεις για παραμερισμό του εσωκομματικού της αντιπάλου Μπέρνι Σάντερς κ.ο.κ. Όμως για την άλλοτε Υπουργό Εξωτερικών κανένας παραδοσιακός μηχανισμός ελέγχου και εξισορρόπησης (πολιτικός, δικαστικός ή μιντιακό) δεν μοιάζει να λειτουργεί.

Οι χαμένοι της παγκοσμιοποίησης

Με άλλα λόγια, σε μια εικόνα που προσομοιάζει σε μονοκομματικό κράτος, η Χίλαρι Κλίντον καταφέρνει να συσπειρώσει κάθε πτέρυγα του αμερικανικού κατεστημένου (συμπεριλαμβανομένων και αρκετών Ρεπουμπλικανών), ενώ ο Τραμπ αποτελεί τον παίκτη που δεν φρόντισε ή δεν κατάφερε να συνάψει συμφωνίες με κανένα τμήμα της ελίτ και εκφράζει μόνο τους "χαμένους της παγκοσμιοποίησης”, με ένα θολό κήρυγμα περί ελέγχου των συνόρων, επανόδου σε μορφές προστατευτισμού, χαλιναγώγησης της Ουτόλ Στριτ, αποκατάστασης των υποδομών και αποκλιμάκωσης των νεοψυχροπολεμικών εντάσεων.

Ο "ρωσικός δάκτυλος”

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι καταγγελίες για τις σεξουαλικές παρεκτροπές του Τραμπ συνέπεσαν με την διαρροή μέσω Wikileaks χιλιάδων μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του διευθυντή του γραφείου της Κλίντον Τζον Ποντέστα. Όμως η διαρροή αυτή όχι μόνο υποσκελίσθηκε επικοινωνιακά από το νέο σίριαλ Τραμπ αλλά και, όπως κάθε προηγούμενη που αφορούσε την εκλεκτή των Δημοκρατικών, αποδόθηκε με χαρακτηριστική ευκολία στον ρωσικό δάκτυλο ο οποίος υποτίθεται ότι εργάζεται άοκνα για την επικράτηση του Ρεπουμπλικανού υποψηφίου.

"Θα διορίσω ειδικό ανακριτή”

Ο Τραμπ αναφέρθηκε στα υποκλαπέντα email σε συγκέντρωση το βράδυ της Τρίτης στη Φλόριντα, ισχυριζόμενος πως τα έγγραφα δείχνουν πως η "Κλίντον είναι το σκεύος ενός διεφθαρμένου παγκόσμιου κατεστημένου που εισβάλλει στη χώρα μας και περικυκλώνει την κυριαρχία του έθνους μας”. Καταγγέλλοντας μάλιστα πως το υπουργείο Δικαιοσύνης ενημέρωνε το επιτελείο της Κλίντον για την πορεί τον ερευνών σχετικά με τη χρήση ιδιωτικού ηλεκτρονικού ταχυδρομείου επί της υπουργίας της, έκανε λόγο για "συνωμοσία και διαφθορά υψίστου βαθμού” και προανήγγειλε το διορισμό ειδικού ανακριτή από την αυριανή κυβέρνησή του, δίνοντας συνέχεια στην απειλή που είχε εκτοξεύσει στη διάρκεια του δεύτερου τηλεοπτικού ντιμπέιτ ότι θα στείλει την Κλίντον στη φυλακή.

Η λογική του εσωτερικού εχθρού

Ο ίδιος ο Ποντέστα υποστήριξε ότι ο σύμβουλος του Τραμπ, Ρότζερ Στόουν, είχε προκαταβολική ενημέρωση από τον ιδρυτή των WikiLeaks, Τζούλιαν Ασάνζ, ενώ επιβεβαίωσε πως το FBI διερευνά την υπόθεση στο πλαίσιο της διεξαγόμενης έρευνας για τις υποκλοπές σε βάρος του Δημοκρατικού Κόμματος από ομάδες που έχουν δεσμούς με τη Ρωσία. Ο Ποντέστα ισχυρίσθηκε μάλιστα ότι οι ρωσικές ενέργειες μπορεί να καθοδηγούνται από τις πολιτικές θέσεις του Τραμπ, για τις οποίες είπε πως συνάδουν περισσότερο με την εξωτερική πολιτική της Ρωσίας παρά με αυτή των ΗΠΑ.

Κοινώς, η προεδρία Χίλαρι μοιάζει να έχει ήδη αρχίσει και μάλιστα σε καθαρά νεοψυχροπολεμική βάση, έχοντας ανακαλύψει όχι μόνο τον εξωτερικό εχθρό που προσφέρεται για την ερμηνεία όλων των δεινών αλλά και τον "εσωτερικό εχθρό” που τον συντρέχει. Και όλα αυτά, σε μία συγκυρία εξαιρετικά λεπτή, καθώς η υπό αποχώρηση κυβέρνηση Ομπάμα επιχειρεί να κρατήσει εντός ελεγχόμενου πλαισίου τις πρωτοφανείς εντάσεις που έχουν ξεδιπλωθεί στη συριακή κρίση και απειλούν να φέρουν σε απευθείας αντιπαράθεση στρατιωτικές δυνάμεις των δύο πυρηνικών δυνάμεων, ΗΠΑ και Ρωσίας.