Σημεία ομιλίας του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη Βουλή, στο πλαίσιο της συζήτησης για το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων «Νέοι Ορίζοντες στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα: Ενίσχυση της ποιότητας, της λειτουργικότητας και της σύνδεσης των ΑΕΙ με την κοινωνία»
Ολοκληρώνεται το σύνολο των προγραμματικών μας δεσμεύσεων σχετικά με την Παιδεία
Σήμερα, ύστερα από 36 μήνες, το σύνολο αυτών των στοχεύσεων, το σύνολο των προγραμματικών μας δεσμεύσεων σχετικά με την Παιδεία, προωθείται και ολοκληρώνεται με το νομοσχέδιο το οποίο συζητούμε σήμερα -το όγδοο θέλω να θυμίσω κατά σειρά νομοθέτημα του Υπουργείου Παιδείας.
Συμπληρώνεται το τόξο αλλαγών για το οποίο είχαμε δεσμευτεί προεκλογικά: από τη διετή προσχολική εκπαίδευση με την ξένη γλώσσα, μέχρι το νέο σχολείο των σύγχρονων μαθημάτων, των δημιουργικών δραστηριοτήτων, των 25.000 διορισμών εκπαιδευτικών, 16.200 που έχουν ήδη γίνει -οι πρώτοι διορισμοί εδώ και 12 χρόνια, τακτικού προσωπικού- και 8.500 που αναμένονται σήμερα.
Το νέο τοπίο συμπληρώνεται από τα 120 Πρότυπα και Πειραματικά Σχολεία, τα οποία τυγχάνουν πάρα πολύ θετικής ανταπόκρισης από την ελληνική κοινωνία, αλλά φυσικά και την έμφαση την οποία έχουμε δώσει στην εξειδικευμένη επαγγελματική γνώση και φυσικά τώρα στο πώς θα οικοδομήσουμε το πανεπιστήμιο του 21ου αιώνα.
Η επιλογή μας να δώσουμε προτεραιότητα στη δημόσια Παιδεία δεν ήταν τυχαία. Στο συγκεκριμένο πεδίο πίστευα και πιστεύω ότι εκδηλώνεται και ο κοινωνικός προσανατολισμός αλλά και τελικά η συνολική θεώρηση των πολιτικών δυνάμεων της χώρας.
Οι προτεραιότητές μας παραμένουν αδιαπραγμάτευτες
Σε ό,τι μας αφορά, λοιπόν, οι προτεραιότητές μας παραμένουν αδιαπραγμάτευτες:
Η πρόσβαση σε ποιοτική γνώση και μάθηση για όλα τα Ελληνόπουλα, με κατάρτιση που θα τα βοηθά να χτίζουν με τη δική τους αξία το δικό τους μέλλον, ώστε να μπορούν να σταδιοδρομούν ως επιστήμονες ή ως επαγγελματίες σ’ ένα ολοένα και πιο ανταγωνιστικό περιβάλλον.
Ισότητα δεν είναι η εξίσωση προς τα κάτω, αλλά οι ίδιες δυνατότητες στους ίδιους ανθρώπους με τις ίδιες φιλοδοξίες.
Και «νοιάζομαι για τους νέους», δεν σημαίνει ότι τους χαϊδεύω τα αυτιά για να τους στρέψω σε σχολές με ανύπαρκτο αύριο. «Νοιάζομαι» σημαίνει να οπλίζω τα μυαλά και τη θέληση των νέων με τις κατάλληλες σπουδές, που θα τους επιτρέπουν να αρπάξουν τις ευκαιρίες του μέλλοντος, όχι γενικά κι αόριστα αλλά με βάση τα πραγματικά ζητούμενα της αγοράς εργασίας. Διαφορετικά, οι ψεύτικες υποσχέσεις κατασκευάζουν ψεύτικες ζωές.
Σε αυτές τις κατευθύνσεις του εκσυγχρονισμού και της αναβάθμισης των σπουδών και της σύνδεσης με την επαγγελματική προοπτική κινείται το νέο νομοσχέδιο -όπως είπα, με τον τίτλο «Νέοι Ορίζοντες» να σηματοδοτεί το περιεχόμενό του- διευρύνοντας την ισχύ του δημόσιου Πανεπιστημίου, ανοίγοντας τις δράσεις του στο διεθνές πεδίο και απελευθερώνοντας τελικά τη διοίκησή του. Με άλλα λόγια οδηγώντας την Ανώτατη Παιδεία να ξανασυναντηθεί με τις βασικές αρχές της στη νέα εποχή.
Αυτές τις ρυθμίσεις τις έχει ήδη επιβάλει η ίδια η ελληνική κοινωνία
Αυτές τις ρυθμίσεις τις κατήρτισε το Υπουργείο Παιδείας, πιστεύω όμως ότι ουσιαστικά τις έχει ήδη επιβάλει η ίδια η ελληνική κοινωνία. Γιατί τις δικές της, τελικά, απαιτήσεις μεταφράσαμε σε νομοθετικά άρθρα.
Γι’ αυτό και η απήχηση πολλών από τις διατάξεις του νομοσχεδίου -των περισσότερων θα έλεγα αν κρίνω και από τη δημόσια διαβούλευση- η απήχησή τους υπερβαίνει τα κομματικά όρια. Και ύστερα από μακρά διαβούλευση με την πανεπιστημιακή κοινότητα κάποιοι μπορεί να έχουν ακόμα επιφυλάξεις για τα ζητήματα που άπτονται της διοίκησης των πανεπιστημίων, αυτά όμως είναι 10 άρθρα σε ένα νομοσχέδιο των 450 άρθρων. Η μεγάλη πλειοψηφία της πανεπιστημιακής κοινότητας δεν έχει επιφυλάξεις, αντίθετα στηρίζει τον κεντρικό πυρήνα του νομοσχεδίου.
Να θυμίσω κιόλας στην Εθνική Αντιπροσωπεία ότι και στην κοινή γνώμη όλες οι έρευνες καταδεικνύουν σχεδόν καθολική αποδοχή. Προσέξτε: τρεις στους τέσσερις οπαδούς του ΣΥΡΙΖΑ συμφωνούν με το ελληνικό Erasmus. Τέσσερις στους πέντε οπαδούς του ΣΥΡΙΖΑ συμφωνούν με την καθιέρωση της πρακτικής άσκησης. Είναι συνεπώς η κατάλληλη πρωτοβουλία στην κατάλληλη στιγμή. Και βέβαια νομίζω ότι είναι και η ώρα η αξιωματική αντιπολίτευση να ακούσει τις φωνές των ιδίων των φίλων της.
Το δημόσιο πανεπιστήμιο σε μια παγκόσμια εκπαιδευτική τροχιά
Στο πρώτο κεφάλαιο, αυτό των γνωστικών εφοδίων, θα ήθελα να ξεχωρίσω την ευελιξία των νέων προγραμμάτων που καταργούν τα στενά επιστημονικά στεγανά.
Δύο συγγενή τμήματα θα μπορούν πλέον να καταρτίζουν κοινά μαθήματα που να οδηγούν σε κοινό πτυχίο. Για παράδειγμα, δύο τμήματα Ιστορίας και Ανθρωπολογίας θα έχουν τη δυνατότητα, πλέον, να συμπράττουν απονέμοντας τίτλο Ιστορίας και Ανθρωπολογίας, ένα πτυχίο το οποίο προφανώς αντανακλά μεγαλύτερο εύρος γνώσεων.
Ταυτόχρονα εισάγονται και τα διπλά προγράμματα σπουδών, που θα οργανώνουν τμήματα οποιουδήποτε πανεπιστημίου στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, απονέμοντας διπλό τίτλο σπουδών. Το Μετσόβιο Πολυτεχνείο συνεργάζεται ήδη με το Columbia σε διαφορετικές ειδικότητες μηχανικών, οι οποίοι αποφοιτούν με δύο πτυχία. Προφανώς είναι μία διαδικασία που αξιοποιεί πολύ καλύτερα τον χρόνο των φοιτητών και διαμορφώνει αποφοίτους με γνώσεις σε πολλά επιστημονικά πεδία.
Τον ίδιο στόχο θα υπηρετεί και το ελληνικό Erasmus, που θα διαρκεί ένα εξάμηνο, όσο και το ευρωπαϊκό. Όμως εδώ είναι σημαντικό ότι οι ανταλλαγές φοιτητών θα μπορούν να γίνονται και μεταξύ μη συναφών τμημάτων κι έτσι οι νέες και οι νέοι μας να μπορούν να ανιχνεύσουν ένα διαφορετικό ακαδημαϊκό αντικείμενο, σε μία άλλη σχολή, ενδεχομένως σε μία άλλη πόλη, για ένα εξάμηνο.
Κατοχυρώνονται ακόμα δύο καινοτομίες: οι Σπουδές Κατεύθυνσης, οι οποίες θα οδηγούν σε εξειδικευμένο τίτλο σπουδών και τα προγράμματα Εφαρμοσμένων Επιστημών και Τεχνολογίας με διάρκεια 3,5 έτη και υποχρεωτική πρακτική άσκηση. Πρόκειται για δύο εκπαιδευτικές γέφυρες προς το επάγγελμα το οποίο θα επιλέξει αργότερα ο κάθε πτυχιούχος, ώστε μετά τις σπουδές του να είναι πραγματικά έτοιμος να ξεκινήσει τη σταδιοδρομία του.
Και μια ακόμη τομή, εξίσου σημαντική: τα νέα προγράμματα θα ιδρύονται πια από τα ίδια τα πανεπιστήμια. Παύει δηλαδή αυτός ο πατερναλιστικός κρατισμός που ήθελε τον εκάστοτε Υπουργό Παιδείας να έχει άποψη, να εγκρίνει ουσιαστικά τι θα διδάσκονται οι φοιτητές. Αυτό θα το αποφασίζουν τα ίδια τα ιδρύματα και θα το πιστοποιεί η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης.
Με αυτές τις αλλαγές και πολλές ακόμα -στις οποίες δεν έχω τον χρόνο να αναφερθώ- το δημόσιο πανεπιστήμιο στην πατρίδα μας μπαίνει επιτέλους σε μια παγκόσμια εκπαιδευτική τροχιά. Παύει να είναι προσανατολισμένο στα στενά όρια ενός μόνο γνωστικού αντικειμένου, οικοδομεί πολύ πιο ολοκληρωμένους επιστήμονες, πιο ολοκληρωμένες προσωπικότητες.
Αλλάζει εκ βάθρων και ο δεύτερος και ο τρίτος κύκλος σπουδών
Αλλάζει εκ βάθρων και ο δεύτερος και ο τρίτος κύκλος σπουδών, τα μεταπτυχιακά και τα διδακτορικά.
Τα μεταπτυχιακά θα συστήνονται τώρα με απλή απόφαση της Συγκλήτου και πιστοποίηση της Εθνικής Αρχής, χωρίς την έγκριση του Υπουργείου. Και τα πανεπιστήμια θα είναι αυτά που θα ορίζουν ελεύθερα τα τυχόν δίδακτρα και τις πηγές χρηματοδότησης, όπως και τους διδάσκοντες αλλά και τις συνεργασίες με ξένα Πανεπιστήμια, ιδίως σε κοινά ξενόγλωσσα προγράμματα.
Όσον αφορά το τελικό στάδιο σπουδών, εισάγεται για πρώτη φορά στην πατρίδα μας ο θεσμός των βιομηχανικών διδακτορικών. Είναι μία διεθνής πρακτική στην οποία συμπράττει ο δευτερογενής τομέας, συνδέοντας τις σπουδές στην πράξη με την έρευνα και την παραγωγή.
Ο υποψήφιος διδάκτορας θα μπορεί να συνάπτει σύμβαση με το ίδρυμά του και με μία επιχείρηση, για να ετοιμάσει τη διατριβή του σε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο. Στο μεταξύ, όμως, θα αμείβεται κανονικά, αξιοποιώντας τις υποδομές και των δύο.
Τα αποτελέσματα της έρευνας θα είναι μετά στη διάθεση τόσο του πανεπιστημίου, όσο προφανώς και του φορέα που τη ζήτησε.
Το κέρδος ωστόσο θα είναι συνολικότερο, καθώς οι ελληνικές επιχειρήσεις, η ελληνική οικονομία, θα αναπτύσσονται πιο γρήγορα με πυροδότη την ουσιαστική εφαρμοσμένη έρευνα. Και ακριβώς γι’ αυτό 35 εκατομμύρια από το Ταμείο Ανάκαμψης θα διατεθούν για να καλύψουν τριετή βιομηχανικά διδακτορικά των πανεπιστημίων μας.
Αυτό σημαίνει εθνική Παιδεία στην υπηρεσία της εθνικής οικονομίας.
Το διπλό καθήκον του δημόσιου πανεπιστήμιου
Τώρα, ο άλλοτε μεγάλος απών, το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο, επιστρέφει για να ανταποκριθεί στο διπλό καθήκον του: να μορφώσει τους νέους Έλληνες αλλά να διαμορφώσει και τη νέα Ελλάδα.
Και, στον ίδιο αναπτυξιακό ρόλο, η τριτοβάθμια εκπαίδευση, τα πανεπιστήμιά μας, θα μπορούν πλέον τα ίδια να συγκροτούν στο εσωτερικό τους θερμοκοιτίδες νέων επιχειρήσεων. Για παράδειγμα, αν κάποιοι απόφοιτοι ή και μεταπτυχιακοί σπουδαστές έχουν μία ρηξικέλευθη επιχειρηματική ιδέα αλλά όχι τα μέσα και τους πόρους για να την υλοποιήσουν, το πανεπιστήμιο πια θα μπορεί, με θεσμική κατοχύρωση, να βρεθεί δίπλα τους. Να τους στεγάσει, να τους διαθέσει εξοπλισμό, να ορίσει συμβούλους καθηγητές για το νέο εγχείρημα.
Θεσμοθετείται, όμως, προσέξτε, και η αντίθετη φορά. Υπηρεσίες που μπορούν πια τα πανεπιστήμια να παρέχουν δωρεάν προς την ίδια την κοινωνία. Φοιτητές της Νομικής, για παράδειγμα, να μπορούν να οργανώσουν γραφεία που θα πληροφορούν μικρομεσαίες επιχειρήσεις για θέματα προσωπικών δεδομένων. Ομάδες φοιτητών Ψυχολογίας που θα παρέχουν δωρεάν ψυχολογική υποστήριξη σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Τέτοιες δράσεις θα έχουν πλέον θεσμική κατοχύρωση αλλά και την υποστήριξη Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων και φυσικά θα αποτελούν και πρόσθετα στοιχεία για την αξιολόγησή τους.
Τέλος, ακόμα μία γέφυρα μεταξύ της μόρφωσης και της εργασίας είναι η αναβάθμιση της πρακτικής άσκησης των φοιτητών. Αυτή παύει να αποτελεί ένα απαξιωμένο, συχνά διεκπεραιωτικό στάδιο. Πρέπει να γίνει και γίνεται κανονικό μάθημα, που βαθμολογείται ως προς την απόκτηση πτυχίου. Παράλληλα, όμως, θα συνοδεύεται και από υποχρεωτική ασφάλιση και καταβολή αποζημίωσης. Θα αποτελεί ουσιαστικά μία πρόβα κανονικής εργασίας. Μία προσομοίωση της επόμενης μέρας.
Όλα αλλάζουν στο πανεπιστήμιο των Νέων Οριζόντων
Αλλάζει και ο τρόπος διοίκησής τους, με πρώτη τομή τον τρόπο εκλογής των διδασκόντων, ώστε να εκλείψουν επιτέλους οι φωτογραφικές προκηρύξεις και τα κρούσματα ευνοιοκρατίας.
Το μητρώο γνωστικών αντικειμένων για τους υποψήφιους διδάσκοντες θα έχει τριετή διάρκεια και κυρίως θα καταρτίζεται σε ουδέτερο χρόνο, ώστε να μην επιτρέπεται η προκήρυξη εξατομικευμένων θέσεων.
Και το ίδιο θα ισχύει και για το μητρώο εκλεκτόρων του κάθε ιδρύματος, για να αποτρέπονται τυχόν ευνοϊκοί συσχετισμοί υπέρ συγκεκριμένων υποψηφίων. Ενώ και οι ίδιοι οι εκλέκτορες θα ορίζονται πλέον ηλεκτρονικά, με τη συμμετοχή και καθηγητών από άλλα πανεπιστήμια.
Επίσης, κάθε πανεπιστήμιο θα εκπονεί ένα σχέδιο ετήσιων προσλήψεων, με βάση τις πραγματικές ανάγκες των τμημάτων του, προκειμένου να μην προκηρύσσονται θέσεις αυθαίρετα.
Αλλά και το έργο των νυν διδασκόντων αποκτά ένα νέο πλαίσιο. Η απασχόλησή τους γίνεται πιο ευέλικτη και αναγνωρίζεται η προϋπηρεσία τους. Παράλληλα, απλουστεύονται οι μετακινήσεις τους για ερευνητικά προγράμματα και επιτέλους εξορθολογίζεται το καθεστώς της παράλληλης απασχόλησής τους σε πανεπιστήμια του εξωτερικού.
Την ίδια στιγμή, αναθεωρείται ριζικά ο τρόπος με τον οποίον αντιμετωπίζεται η δημιουργία νέων πανεπιστημιακών μονάδων. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο παράδειγμα αδιαφορίας για την εκπαίδευση, αλλά και εκμαυλισμού της κοινωνίας, από τη μαζική ίδρυση τμημάτων που αποφάσισε η προηγούμενη κυβέρνηση λίγο πριν φύγει.
Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι από τις πρώτες κινήσεις μας ήταν να έχουμε το θάρρος να αναστείλουμε τη λειτουργία 37 τμημάτων που εξαγγέλθηκαν προεκλογικά και κυρίως «στο πόδι». Όπως ακυρώσαμε και τη δημιουργία μιας ακόμα, της τέταρτης, Νομικής σχολής. Ενώ το Υπουργείο βοήθησε ταυτόχρονα το Πανεπιστήμιο Πατρών να συνενώσει τμήματά του.
Η πολιτική μας αυτή τώρα, αποκτά κανόνες, καθώς το σχέδιο νόμου ορίζει με σαφήνεια πώς θα ιδρύονται, πώς θα συγχωνεύονται, πώς θα μετονομάζονται ή πώς θα καταργούνται νέα τμήματα. Και αυτός ο νέος ακαδημαϊκός χάρτης θα είναι πιο ορθολογικός, θεραπεύοντας και πολλές από τις αγκυλώσεις της εξαιρετικά πρόχειρης ένωσης των ΤΕΙ με τα ΑΕΙ. Θα αποτυπώνει τελικά τις πραγματικές ανάγκες και της Παιδείας και της οικονομίας. Θα είναι δυναμικός, αλλά και εξωστρεφής.
Γιατί με τις νέες ρυθμίσεις τα πανεπιστήμια θα μπορούν να ιδρύουν και ερευνητικά κέντρα πέρα από την έδρα τους, όπως και να μπορούν να δημιουργούν τα δικά τους παραρτήματα στο εξωτερικό.
Το ίδιο πνεύμα εκσυγχρονισμού, διαφάνειας και δημοκρατίας που διατρέχει το νέο πανεπιστήμιο χαρακτηρίζει και τη διοίκησή του.
Εδώ η βασική καινοτομία είναι το 11μελές Συμβούλιο από έξι μέλη τα οποία θα εκλέγονται από το σύνολο των μελών ΔΕΠ και από ακόμα πέντε προσωπικότητες που θα τα επιλέγουν από καταξιωμένους ανθρώπους του χώρου του πολιτισμού, της οικονομίας.
Το Συμβούλιο θα έχει διοικητικές και οικονομικές αρμοδιότητες. Η Σύγκλητος διατηρεί πάντα τον πρώτο λόγο σε θέματα εκπαίδευσης. Το Συμβούλιο, όμως, θα εκλέγει τον Πρύτανη μεταξύ των έξι εσωτερικών μελών του. Επιλέγοντας και τον Εκτελεστικό Διευθυντή.
Έτσι η διοίκηση μοιράζεται ορθολογικά ανάμεσα στον Πρύτανη και το Συμβούλιο. Είναι ένα συλλογικό μοντέλο το οποίο σήμερα -φαντάζομαι το γνωρίζετε- ακολουθούν τα περισσότερα πανεπιστήμια στον κόσμο, αντί της μονοπρόσωπης εξουσίας του Πρύτανη.
Το ίδιο όμως δημοκρατική γίνεται και η συμμετοχή των φοιτητών στα όργανα των Πανεπιστημίων, ώστε να μπορούν να έχουν πραγματικό λόγο για τα θέματα που τους αφορούν.
Οι εκπρόσωποί τους θα αναδεικνύονται πλέον μέσω ενιαίου ψηφοδελτίου και θα απαρτίζουν ένα νέο σώμα, το Συμβούλιο Φοιτητών.
Αυτό προφανώς θα είναι ανεξάρτητο από τα Διοικητικά Συμβούλια των φοιτητικών συλλόγων, τα οποία θα εξακολουθούν να λειτουργούν με τις διαδικασίες και τις συνδικαλιστικές παρατάξεις τους, όπως τις ξέρουμε ως τώρα.
Και αποστολή του Συμβουλίου Φοιτητών θα είναι να εισηγείται στη διοίκηση θέματα που τους αφορούν. Γι’ αυτό και πρέπει να εκπροσωπούνται και όλα τα τμήματα.
Και μία τρίτη σημαντική τομή αποτελούν οι νέες μονάδες που θα πλαισιώνουν τα ιδρύματα των Νέων Οριζόντων. Οι κυριότερες από αυτές είναι το Πανεπιστημιακό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας και η Επιτροπή Ηθικής και Δεοντολογία της έρευνας, με καθήκοντα τα οποία φανερώνουν οι τίτλοι τους.
Αναβαθμίζονται όμως και οι υφιστάμενες υπηρεσίες, όπως τα κέντρα επιμόρφωσης και δια βίου μάθησης, τα ερευνητικά ινστιτούτα, αλλά και οι εταιρείες αξιοποίησης και διαχείρισης της σημαντικής περιουσίας που έχουν τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Η αρμοδιότητα μάλιστα της ίδρυσης νέων μονάδων στα πανεπιστήμια περνά πια από το Υπουργείο στη Σύγκλητο, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο το αυτοδιοίκητο. Ενώ ταυτόχρονα ανοίγουν και οι πόρτες στην ελεύθερη διακίνηση της μάθησης, καθώς στην Ελλάδα θα διδάσκουν στο εξής και επισκέπτες καθηγητές από το εξωτερικό. Οι Έλληνες ακαδημαϊκοί που διαπρέπουν εκτός των συνόρων σύντομα θα μπορούν να έχουν μερική απασχόληση στη πατρίδα τους.
Και κάτι τελευταίο, το οποίο όμως θα μπορούσα να αναφέρω και πρώτο. Με το νέο σχέδιο νόμου αυξάνεται δραστικά η φροντίδα για τον φοιτητικό πληθυσμό και πέραν των σπουδών.
Προβλέπονται κέντρα ψυχολογικής υποστήριξης, στελεχωμένα από επαγγελματίες της ψυχικής υγείας, με δωρεάν ανοιχτή πρόσβαση σε κάθε φοιτητή.
Και ενισχύεται η ειδική μέριμνα για φοιτητές με αναπηρίες, ώστε να διασφαλίζεται η πρόσβασή τους σε κάθε πανεπιστημιακή δραστηριότητα.
Η βασική στόχευση της πρωτοβουλίας μας
Περιορίζομαι, λοιπόν, να επαναλάβω τη βασική στόχευση της πρωτοβουλίας μας, που είναι η αποδέσμευση του δημόσιου πανεπιστημίου από γραφειοκρατικά αλλά και από ιδεοληπτικά βαρίδια, αλλά και από την κυβερνητική χειραγώγηση. Ώστε η ανώτατη Παιδεία να ξαναβρεί τον ρόλο της ως πραγματικός ιμάντας κοινωνικής ανόδου, κυρίως των πιο αδύναμων συμπολιτών μας. Σε μία βάση, όμως, ρεαλιστική με μαθήματα και προγράμματα σπουδών που θα δίνουν ισχυρά πτυχία και με πτυχία τα οποία θα αυξάνουν σημαντικά τις πιθανότητες να βρει κάποιος μία καλή δουλειά.
Η εκπαιδευτική πολιτική είναι ταυτόχρονα διπλά κοινωνική πολιτική. Από τη μία πλευρά οπλίζει τη νέα γενιά να χτίσει τη ζωή της. Παράλληλα, όμως, αποτελεί μία άσκηση ευθύνης, προσπάθειας και ομαδικότητας που διαμορφώνουν τον πολίτη. Πρέπει, συνεπώς, να εδράζεται στην αλήθεια και την αξιοκρατία.
.jpeg)
.jpeg)
.jpeg)
.jpeg)
.jpeg)
.jpeg)
.jpeg)
.webp)
