Μικροεγκληματικότητα - πορτοφολάδες κλέφτες στα ΜΜΜ και αντιμετώπιση τους

 

Πορτοφολάδες η μάστιγα των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς. Δεν είναι τυχαίο πώς, όσοι χρησιμοποιούν τον Ηλεκτρικό Σιδηρόδρομο για τις μετακινήσεις τους έχουν ακούσει ένα ηχογραφημένο μήνυμα, «Οι επιβάτες παρακαλούνται όπως προσέχουν τα προσωπικά τους αντικείμενα»

Η ενημέρωση δεν γίνεται τυχαία, καθώς τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς αποτελούν τον κατ’ εξοχήν χώρο δράσης μικροκλεφτών και πορτοφολάδων, κυρίως αλλοδαπών και Ρομά. 

Άλλα σημεία όπου καταγράφονται συχνά κρούσματα είναι οι εμπορικοί δρόμοι, πολυκαταστήματα και γενικότερα σημεία με συνωστισμό.

Οι κλοπές στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς γίνονται συνήθως με τη μέθοδο της απασχόλησης με τη συνεργασία δύο ή τριών ατόμων. Όσο ο ένας αφαιρεί το πορτοφόλι από την τσάντα ή την τσέπη του θύματος, ο δεύτερος το απασχολεί και ενδεχομένως ένας τρίτος δημιουργεί αντιπερισπασμό ή εποπτεύει τον χώρο.

Τα περισσότερα θύματα αντιλαμβάνονται ότι το πορτοφόλι τους λείπει όταν πια φτάσουν στο σπίτι, η σε κάποιο κατάστημα που θα χρειαστεί να πληρώσουν, οπότε δεν μπορούμε να ξέρουμε πού ακριβώς εκλάπη, και η καταγγελία στην αστυνομία δεν θα οδηγήσει στην σύλληψη αλλά μόνο στην καταγραφή των εγγράφων που είχαμε στο πορτοφόλι.

Η αστυνομία πραγματοποιεί τακτικές συλλήψεις, χωρίς ωστόσο να περιορίζεται το φαινόμενο, και οι μικρές ποινές που δεν είναι κάθειρξης, αλλά συνοδεύονται από ένα μικρό πρόστιμο, αποθρασύνουν τους δράστες αφού γνωρίζουν ότι θα είναι την επόμενη μέρα και πάλι ελεύθεροι κάνοντας το ίδιο πράγμα σε βάρος των πολιτών.

Γενικά υπάρχει ατιμωρησία για τέτοια αδικήματα, οι δράστες  συλλαμβάνονται για κλοπές, οδηγούνται στην δικαιοσύνη όπου αφήνονται ελεύθεροι με μικρές ποινές, και ξανασυλλαμβάνονται για το ίδιο αδίκημα μετά από μια, δυο μέρες και με την ίδια διαδικασία αφήνονται και πάλι ελεύθεροι.

Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα, το οποίο εκμεταλλεύονται οι δράστες, είναι η υποστελέχωση της Ελληνικής Αστυνομίας, με αποτέλεσμα την ανεπαρκή αστυνόμευση.

Το έγκλημα είναι αποτέλεσμα επαναλαμβανομένων δραστηριοτήτων, που τελούνται στην καθημερινότητα των ατόμων όπως η δράση των πορτοφολάδων. Επομένως, το έγκλημα είναι αναπόφευκτο και ο κίνδυνος από αυτό διαρκής.

Οι σύγχρονες κοινωνίες έδωσαν πολλές ευκαιρίες για την τέλεση εγκλημάτων, διότι η ζωή οδηγεί στη συνεύρεση πολλών ανθρώπων καθημερινά, και το καλύτερο μέρος για πορτοφολάδες είναι τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.

Οι ευκαιρίες για το έγκλημα υπάρχουν στην καθημερινότητα, στην δουλειά, στο σχολείο, στα Μ.Μ.Μ., στις ψυχαγωγικές και άλλες κοινωνικές δραστηριότητες των ατόμων αλλά και στην καθημερινότητα των παραβατών.

Το έγκλημα τελείται όταν ένας στόχος είναι ελκυστικός, βρίσκεται την κατάλληλη στιγμή, στην κατάλληλη ώρα και τόπο, όπως και ότι είναι αφύλακτος, όπως στα Μ.Μ.Μ με 450.000 καθημερινούς στόχους.

Τρία στοιχεία μεταβλητές δημιουργούν το πλαίσιο ευκαιριών για το έγκλημα :

1. Δράστες με κίνητρα

2. Κατάλληλοι στόχοι, δηλαδή είτε πρόσωπα, είτε πράγματα με αξία – κινητά η ακίνητα, στόχοι με τους οποίους ο δράστης έχει οπτική επαφή, έχει την δυνατότητα να προσεγγίσει, στόχοι οι οποίοι κρύβονται, μετακινούνται εύκολα και δεν προκαλούν προσοχή, οι δε πιθανότητες «αντίδρασης» του στόχου είναι περιορισμένες (VIVA: value-inertia – visibility-accessibility)

3. Απουσία φυλάκων, οι οποίοι παρέχουν μια μορφή προστασίας για τα θύματα, δηλαδή φίλοι, συνάδελφοι, άλλοι εργαζόμενοι, γείτονες, μέλη της οικογένειας του υποψήφιου θύματος, αστυνομία. Η σύμπτωση και των τριών μεταβλητών δημιουργεί ευκαιρίες για το έγκλημα.

Σύμφωνα με μελέτες, όταν ένα άτομο σκέπτεται την διάπραξη ενός εγκλήματος, μπαίνει αυτόματα σε μια διαδικασία αξιολόγησης.

Α) των κινδύνων, όπως ο δράστης τους αντιλαμβάνεται,

Β) του αναμενόμενου οφέλους από το έγκλημα,

Γ) των αναγκών του,

Δ) των πιθανοτήτων της σύλληψης και της τιμωρίας, και

Ε) συγκεκριμένων παραγόντων, σχετικά με την κατάσταση γύρω από τον στόχο και    

     τον ίδιο τον στόχο.

Οι δράστες πριν κάθε εγκληματική συμπεριφορά, εκτιμούν συγκεκριμένες καταστάσεις, τα κίνητρα, τους κατάλληλους στόχους, σίγουρα την απουσία φυλάκων, το προσδοκώμενο όφελος, το αναμενόμενο κόστος.

Σύμφωνα με την εγκληματολογία και βάση της Θεωρίας της Ορθολογικής επιλογής, η ταχύτητα, η βεβαιότητα και η αυστηρότητα της τιμωρίας είναι τα βασικά κριτήρια της ικανότητα των νόμων να ελέγχουν την ανθρώπινη συμπεριφορά.

Το κράτος είναι υπεύθυνο για την διατήρηση της τάξης και την προστασία των έννομων αγαθών μέσω ενός συστήματος νόμων.

Η επιλογή μπορεί να ελεγχθεί μέσω της αντίληψης, και της κατανόησης, του πιθανού πόνου η τιμωρίας , που θα ακολουθήσει μια πράξη η οποία θεωρείται ότι παραβιάζει κοινωνικά έννομα αγαθά.

Οι αντιεγκληματικές επιλογές κάθε πολιτείας για την πρόληψη και αποτροπή του εγκλήματος και την μείωση των ευκαιριών, πρέπει να βασιστούν στο πώς σκέπτεται ένας επίδοξος δράστης και να του δημιουργήσουν εμπόδια. Ένα από αυτά είναι η τιμωρία που θα υποστεί, τιμωρία που θα είναι ουσιαστική και θα την υπολογίζει ο δράστης πριν την διάπραξη του εγκλήματος.

Η αυστηροποίηση των ποινών ακόμα και για πλημμελήματα, καθώς και έκτιση της ποινής χωρίς αναστολή, θα λειτουργήσουν αποτρεπτικά στους δράστες γιατί ένα από τα κριτήρια για την διάπραξη ενός εγκλήματος είναι το αναμενόμενο κόστος που θα έχει η πράξη του.

Πριν από λίγους μήνες κατατέθηκε και ψηφίστηκε το νέο σχέδιο νόμου του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας Νόμος 5090 – ΦΕΚ Α30/24.02.2024.

Η κυβέρνηση προχώρησε σε μείζονα μεταρρυθμιστική παρέμβαση, και για την αντιμετώπιση της «μικρομεσαίας» εγκληματικότητας με βασικό μέσο την έκτιση των ποινών, που καταπολεμά το αίσθημα της ατιμωρησίας και αυξάνει τη ζωτική ανάγκη ασφάλειας του πολίτη.

Οι αλλαγές αυτές του Κ.Π.Δ. , αφορούν και την περίπτωση των πορτοφολάδων που κατατάσσονται στην «μικρομεσαία» μικροεγκληματικότητα, η αναστολή της ποινής για πλημμελήματα μετατρέπεται από κανόνα σε εξαίρεση. Θα μπορεί να χορηγηθεί σε ποινές φυλάκισης έως ένα έτος, όταν οι αμετάκλητες προηγούμενες καταδίκες δεν υπερβαίνουν το ένα έτος.

Για ποινές φυλάκισης έως 2 έτη , ο δράστης δεν θα αφήνεται πλέον ελεύθερος, θα εκτίει την ποινή του με εναλλακτικούς τρόπους κοινωφελούς εργασίας, η θα μετατρέπεται η ποινή σε χρήμα, η σε κατ’ οίκον έκτιση με ηλεκτρονική επιτήρηση.

Για ποινές από 2 έως 3 έτη προβλέπεται έκτιση σε σωφρονιστικό κατάστημα του συνόλου η μέρους της ποινής από 30 ημέρες έως 6 μήνες, κατά την κρίση του δικαστηρίου.

Και για ποινές φυλάκισης άνω των 3 ετών προβλέπεται έκτιση σε σωφρονιστικό κατάστημα του συνόλου η μέρους της ποινής από 1/5 έως τα 2/5 αυτής, κατά την κρίση του δικαστηρίου.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι δράστες πορτοφολάδες είναι σε πολλές περιπτώσεις Χιλιανοί, και άλλοι αλλοδαποί γενικότερα, που εκπαιδεύονται από Ρομά και Αλβανούς, η αποφυλάκιση τους μετά την έκτιση της ποινής του δεν θα είναι απλή, θα ακολουθείται με αναγκαστική δικαστική απέλαση στην Χώρα καταγωγής τους όσων αφορά τους αλλοδαπούς.

Ανάμεσα στους δράστες είναι και ανήλικοι αλλοδαποί, και με τον νέο Κ.Π.Δ. θα υπάρχει πρόβλεψη μέτρων αναμόρφωσης, παιδαγωγικού χαρακτήρα, με την επίβλεψη κοινωνικού λειτουργού για να ενταχθεί σωστά και πάλι στην κοινωνία.

Η άρτια γνώση διωκτικών αρχών και της δικαιοσύνης, για τις  συνθήκες εκείνες κάτω από τις οποίες λαμβάνονται περιστατικά τέτοιου είδους παραβατικότητας, καθώς και η εμπειρία των ειδικών από τα κατά καιρούς συστήματα πρόληψης και προληπτικής αντιεγκληματικής πολιτικής, σε συνδυασμό με την αστοχία του προηγούμενου κατασταλτικού μοντέλου, αποτελούν την βάση για την ανάπτυξη νέων μοντέλων με αμιγώς προληπτικό χαρακτήρα για την εγκληματικότητα, αλλά και την επανένταξη εάν είναι δυνατόν του παραβάτη, ειδικά των ανήλικων.

Κώστας Βουκελάτος