Επικίνδυνη έξοδος από το Αφγανιστάν

 

Την Πέμπτη το βράδυ, χωρίς να ενημερώσουν τοπικούς αξιωματούχους, οι Ηνωμένες Πολιτείες εγκατέλειψαν την αεροπορική βάση Μπαγκράμ, τη μεγαλύτερη στρατιωτική τους βάση στο Αφγανιστάν. Πολίτες εισέρρευσαν από την αφύλακτη πύλη και επιδόθηκαν σε λεηλασίες πριν καταφθάσει ο εθνικός στρατός. Ετσι τελειώνει η μακρότερη στρατιωτική επιχείρηση των ΗΠΑ, καθώς η Ουάσιγκτον αποσύρει τις τελευταίες μάχιμες μονάδες από τη χώρα, πάνω από 20 χρόνια μετά την εισβολή και την ανατροπή του καθεστώτος των Ταλιμπάν. Τώρα, οι Ταλιμπάν καταλαμβάνουν τη μία περιοχή μετά την άλλη· εκτιμάται ότι μέσα σε δύο χρόνια θα τις ελέγχουν όλες. Οσο μακριά και αν μας φαίνεται αυτή η χώρα, το μέλλον του ταλαιπωρημένου λαού της μας αφορά άμεσα. Αφενός, οι περισσότεροι αιτούντες άσυλο στη χώρα μας είναι Αφγανοί, οπότε η επιδείνωση των συνθηκών στη χώρα τους θα ωθήσει κι άλλους προς την προσφυγιά. Αφετέρου, ο πολυπράγμων Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει βρει τρόπο να εκμεταλλευθεί την αμηχανία των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης ως προς το μέλλον του Αφγανιστάν.

Η Τουρκία διαπραγματεύεται με τις ΗΠΑ να αναλάβει τη φύλαξη του διεθνούς αεροδρομίου της Καμπούλ. Ζητεί να μη χρειαστεί να αυξήσει τον αριθμό των στρατιωτών που είναι ήδη εκεί (περίπου 600), να συμμετάσχουν δυνάμεις από την Ουγγαρία και το Πακιστάν, άλλες χώρες να παρέχουν υπηρεσίες (όπως μη επανδρωμένα αεροσκάφη) για τη φύλαξη του αεροδρομίου καθώς και τους αναγκαίους πόρους. Οσο επιδεινώνονται οι συνθήκες στη χώρα, είναι αναμενόμενο ότι οι ΗΠΑ, στη βιασύνη τους να φύγουν, θα ενδώσουν σε ολοένα και περισσότερες τουρκικές απαιτήσεις. Αυτό αφορά όχι μόνο όσα σχετίζονται με τη φύλαξη του αεροδρομίου αλλά πιθανώς και άλλα σημαντικά ζητήματα στην ατζέντα ΗΠΑ – Τουρκίας. Ενδεικτικό είναι ότι τελευταίως δεν ακούγονται πολύ τα καυτά ζητήματα των πυραύλων S-400 και της υποστήριξης που οι ΗΠΑ παρέχουν στους Κούρδους της Συρίας. Οι ΗΠΑ προσφάτως άσκησαν κριτική στην Τουρκία για τη στρατολόγηση ανηλίκων σε περιοχές υπό τη κατοχή της στη Συρία, για τον τρόπο που διαχειρίζεται θρησκευτικές μειονότητες, και για τους S-400. Το φθινόπωρο θα δικασθεί στη Νέα Υόρκη η υπόθεση της κρατικής Halkbank, που κατηγορείται για την παραβίαση των κυρώσεων εναντίον του Ιράν. Παρ’ όλα αυτά, φαίνεται να υπάρχει κάποια ύφεση μεταξύ των δύο χωρών όσο εξελίσσεται η διαπραγμάτευση για το Αφγανιστάν.

Τακτική του Ερντογάν είναι –για να «αφοπλίζει» ξένους παράγοντες– να φαίνεται ότι κάνει πίσω σε κάποια μέτωπα, χωρίς όμως να παραχωρεί τίποτα. Ετσι, ενώ τα ερευνητικά σκάφη που προκάλεσαν τόση ένταση πέρυσι βρίσκονται δεμένα, και ενώ ο Ερντογάν προχώρησε σε συζητήσεις με την Ελλάδα και τη Γαλλία, την ίδια ώρα δηλώνει ότι η Τουρκία δεν κάνει πίσω στην Ανατολική Μεσόγειο, στη Λιβύη, στη Συρία, στο Αζερμπαϊτζάν. Αρνείται να αποσύρει τους Σύρους μισθοφόρους του από τη Λιβύη, ισχυρίζεται ότι θα προχωρήσει σε εξορύξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και επιμένει στην παγίωση της διχοτόμησης της Κύπρου. Ταυτόχρονα, επιχειρεί να αναθερμάνει τις σχέσεις της Τουρκίας με την Αίγυπτο, το Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, χωρίς, έως τώρα, κάποια επιτυχία.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στην τελευταία σύνοδό του, δεν αναφέρθηκε στην Τουρκία ως υποψήφια προς ένταξη χώρα. Συνεχίστηκε, όμως, η κουβέντα για περαιτέρω χρηματοδότηση για τη διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος, και οι προμήθειες ευρωπαϊκών όπλων προς την Τουρκία εξελίσσονται απρόσκοπτα. Από τη στιγμή που η Ε.Ε. έχει «παραχωρήσει» τη διαχείριση της Τουρκίας στις ΗΠΑ, ο Ερντογάν θα αξιοποιήσει την έξοδο των Αμερικανών από το Αφγανιστάν με κάθε δυνατό τρόπο. Γι’ αυτό θα υπάρξει ύφεση στα καυτά μέτωπα μεταξύ Ουάσιγκτον και Αγκυρας, έως τη στιγμή που η Τουρκία θα μπορεί να επιβάλλει νέα κεκτημένα στις επιδιώξεις της. Το παιχνίδι, όμως, δεν είναι χωρίς ρίσκο. Οι Ταλιμπάν έχουν προειδοποιήσει την Αγκυρα να μην αναλάβει την ασφάλεια του αεροδρομίου. Ενδέχεται, λοιπόν, οι τουρκικές δυνάμεις να εμπλακούν σε μια διαμάχη πέραν των δυνατοτήτων τους και να πληγεί βαριά η εικόνα τους. Επίσης, συμμαχώντας με τον Βίκτορ Ορμπαν εντός ΝΑΤΟ (προς χαρά του Βλαντιμίρ Πούτιν), ο Ερντογάν υπογραμμίζει στα υπόλοιπα μέλη της Ε.Ε. ότι και οι δύο ηγέτες πρεσβεύουν κάτι πολύ ξένο ως προς τις αξίες της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Η φιλοδοξία, η αλαζονεία και οι τακτικισμοί του Ερντογάν οδηγούν σε νέους κινδύνους. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι οι ΗΠΑ, που κρατούν όλη την τράπουλα σε σχέση με την Τουρκία, της δίνουν ένα ισχυρότατο χαρτί χωρίς να φαίνεται ότι λογαριάζουν τις πιθανές επιπτώσεις, ούτε στην Κεντρική Ασία, ούτε στην περιοχή μας.

Νίκος Κωνσταντάρας

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ