Του Τάσου Χατζηβασιλείου
Στοχεύοντας στην ενίσχυση της θέσης του, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κυνήγησε δικαστικώς τους εχθρούς του, έκλεισε αντιφρονούντα μέσα ενημέρωσης, φυλάκισε δεκάδες δημοσιογράφους και απαγόρευσε άλλες τόσες διαδηλώσεις διαμαρτυρίας. Τώρα, ήρθε η ώρα να "καθαρίσει" πολιτικά έναν από τους πιο αφοσιωμένους ανθρώπους του, τον Αχμέτ Νταβούτογλου. Η απόφαση ελήφθη, όταν αισθάνθηκε ότι ο τελευταίος δεν ήταν απολύτως σύμφωνος με το στόχο της μετατροπής της Τουρκικής Δημοκρατίας σε προεδρική.
Στις 29 Απριλίου, ο Πρόεδρος και αδιαφιλονίκητος ηγέτης της γείτονος στέρησε από τον Πρωθυπουργό και Πρόεδρο του κυβερνώντος κόμματος το δικαίωμα να επιλέγει τους επικεφαλής των επαρχιακών κομματικών οργανώσεων του ΑΚΡ.
Σε οποιαδήποτε δυτική προεδρευόμενη δημοκρατία, η επέμβαση του ανώτατου πολιτειακού άρχοντα στην πολιτική σκηνή (πόσο μάλλον στη στενά κομματική) θα θεωρείτο τουλάχιστον αντισυνταγματική. Όχι όμως στην Τουρκία του Ερντογάν, του ανθρώπου που από το 2002 κυριαρχεί στο εγχώριο πολιτικό σκηνικό. Εκείνου που ξεκίνησε την πρωθυπουργική του θητεία ως μεταρρυθμιστής και ως παράγων εκδημοκρατισμού της Τουρκίας, παρά τις ισλαμικές καταβολές του. Εκείνου που έστω αρχικώς προσπάθησε ν’ αποδείξει ότι το Ισλάμ και η Δημοκρατία δεν είναι πάντα ασύμβατα. Εκείνου που νίκησε το πάλαι ποτέ "βαθύ κεμαλικό κράτος" και στη συνέχεια επέβαλε την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας απευθείας από το λαό. Επομένως, ως ο πρώτος άμεσα εκλεγμένα Πρόεδρος, ο Ερντογάν επιθυμούσε στην πρωθυπουργία έναν άνθρωπο υπάκουο και πρόθυμο να συνεργαστεί για τη συνταγματική αναθεώρηση και τη μετεξέλιξη του πολιτεύματος σε Προεδρική Δημοκρατία. Η επιλογή του Νταβούτογλου φαινόταν ιδανική. Ο ικανός πανεπιστημιακός, "πολιτικό παιδί" του Ερντογάν, είχε αποδείξει την αφοσίωσή του στον αρχηγό τόσο ως σύμβουλος όσο και ως Υπουργός Εξωτερικών.
Η ζωή, όμως, απέδειξε ότι για τον Ερντογάν η δημοκρατία είναι σαν το λεωφορείο: όταν κάποιος φτάνει στον προορισμό του, αποβιβάζεται. Πράγματι, οι σχέσεις με το Νταβούτογλου μεταβλήθηκαν κυρίως εξαιτίας δύο πολιτικών επιλογών του παραιτηθέντος.
Πρώτον, η απόφασή του να επενδύσει στη σύναψη της γνωστής συμφωνίας Ευρωπαϊκής Ένωσης - Τουρκίας για το προσφυγικό, ενόχλησε τον Πρόεδρο. Η εξασφάλιση των 3 δισεκατομμυρίων ευρώ από τις Βρυξέλλες και η αυξημένη πιθανότητα να αρθεί η βίζα για τους Τούρκους πολίτες που ταξιδεύουν στην Ευρώπη, πιστώθηκαν προσωπικώς στον Πρωθυπουργό. Σταδιακά, ο Νταβούτογλου εξελίχθηκε σε πολιτικό με διεθνή ερείσματα και μεγάλη αναγνωρισιμότητα, γεγονός που το Προεδρικό Μέγαρο εξέλαβε ως απειλή στη δική του παντοδυναμία.
Δεύτερον, η επιλογή της κυβέρνησης να αναθεωρήσει την πολιτική της στο Κουρδικό δεν είχε τη σύμφωνη γνώμη του Προέδρου. Ο Νταβούτογλου ακολούθησε την τακτική που είχε εφαρμόσει ο προκάτοχός του το 2002, ο οποίος τότε άνοιξε δίαυλο επικοινωνίας με τους Κούρδους, επέτρεψε τη διδασκαλία της κουρδικής γλώσσας και τη μετάδοση κουρδικών τηλεοπτικών εκπομπών. Ο μέχρι πρότινος Πρωθυπουργός άνοιξε ξανά την πόρτα στους Κούρδους, προσπαθώντας να οικοδομήσει εκ νέου αμοιβαία εμπιστοσύνη. Αυτή η επιλογή θα στερούσε από τον Ταγίπ Ερντογάν την πρωτοκαθεδρία στη διαχείριση της πιο κρίσιμης τουρκικής υπόθεσης, καθώς το Κουρδικό αποτελεί διαχρονικό ζήτημα εσωτερικής ασφάλειας.
Στα δύο ανωτέρω ζητήματα, παρατηρούνται οξύμωρα σχήματα.
Ο Ερντογάν κέρδισε διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις επί 14 χρόνια επειδή –μεταξύ άλλων– κατόρθωσε να εκμηδενίσει το ρόλο των ενόπλων δυνάμεων στην πολιτική ζωή της χώρας. Στην ουσία, στέρησε από το στρατό το προνόμιο να λειτουργεί ως ο αποκλειστικός διερμηνευτής του τουρκικού εθνικού συμφέροντος, φέρνοντας την Τουρκία πιο κοντά στα δυτικά πρότυπα κρατικής οργάνωσης. Φυσικά, ούτε λόγος για σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθεροτυπίας, ιδίως τον τελευταίο χρόνο. Άλλωστε οι πρόσφατες διώξεις που ενορχήστρωσε το Προεδρικό Μέγαρο, εντάσσονται στον υπέρτατο στόχο της υιοθέτησης του προεδρικού συστήματος. Σήμερα, πάντως, ο ίδιος άνθρωπος αντιδρά στην αναβάθμιση του διεθνούς ρόλου της χώρας, ιδίως μετά τις εξελίξεις στο προσφυγικό, επειδή ο επιτυχών είναι κάποιος άλλος. Ταυτόχρονα, με τις τελευταίες δηλώσεις του περί μη αλλαγής του τρομοκρατικού νόμου (η βελτίωσή του αποτελεί βασική προϋπόθεση για την άρση της βίζας προς την Ευρώπη) θέτει στον αέρα τη συμφωνία για το προσφυγικό και προκαλεί αναταράξεις εντός και εκτός Ε.Ε.
Στο δε Κουρδικό, ο ηγέτης που κατέστησε τους Κούρδους συνομιλητές της τουρκικής κυβέρνησης και προχώρησε σε πρωτοφανείς παραχωρήσεις σε επίπεδο ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι εκείνος που τώρα επιλέγει την πόλωση. Εδώ, το οξύμωρο είναι πιο ξεκάθαρο: ο Ερντογάν που το 2002 μίλησε για εκεχειρία, ρίχνει τώρα λάδι στη φωτιά και μεταβάλλει τον αγώνα των Κούρδων από ανταρτοπόλεμο βουνών σε ανταρτοπόλεμο πόλεων.
Η ιστορία του Νταβούτογλου θυμίζει εκείνη του πρώην Προέδρου και Υπουργού Εξωτερικών Αμπντουλλάχ Γκιουλ, καθώς και του πρώην Αναπληρωτή Πρωθυπουργού Μπουλέντ Αρίντς. Και οι τρεις άνδρες είχαν την εύνοια του Ταγίπ Ερντογάν όσο εξυπηρετούσαν τη δική του προσωπική ατζέντα.
Είναι βέβαιο ότι ο Τούρκος Πρόεδρος θα επιλέξει έναν πραγματικά "δικό" του άνθρωπο για την πρωθυπουργία της χώρας και την ηγεσία του ΑΚΡ. Δεν είναι τυχαίο ότι τελευταίως ακούγεται ως επικρατέστερος για διάδοχος ο 38χρονος Υπουργός Ενέργειας Μπεράτ Αλμπαϊράκ σύζυγος της κόρης του Ερντογάν.
Ο απώτερος στόχος για την καθιέρωση προεδρικού συστήματος σκοντάφτει στην έλλειψη του απαραίτητου αριθμού βουλευτών για την αναθεώρηση του Συντάγματος. Χρειάζονται 330 ψήφοι στην Εθνοσυνέλευση, ενώ η κυβερνητική πλειοψηφία αριθμεί 317 έδρες.
Mετά την ανάδειξη νέου Πρωθυπουργού από το Συνέδριο του ΑΚΡ, είναι πολύ πιθανό ο Ερντογάν να προκαλέσει πρόωρες βουλευτικές εκλογές. Με το δίλημμα "κυβερνησιμότητα ή αστάθεια" και με όχημα την υψηλή δημοτικότητά του, ο Τούρκος Πρόεδρος στοχεύει στην αύξηση των εδρών του ΑΚΡ που θα του επιτρέψει να αλλάξει το Σύνταγμα. Εφόσον το καταφέρει, θα είναι και τυπικώς ο ισχυρότερος άνδρας της χώρας.
* Ο κ. Τάσος Χατζηβασιλείου είναι Πολιτικός Επιστήμονας - Τουρκολόγος
Πηγή : capital.gr
.webp)
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου