Ο Έμπολα σκότωσε τη δημοκρατία του Περικλή;

Η ανάλυση των συμπτωμάτων του Έμπολα οδηγεί αρκετούς επιστήμονες στο συμπέρασμα ότι ο συγκεκριμένος ιός ευθύνεται για τον λοιμό της Αθήνας που περιέγραφε ο Θουκυδίδης το 430 π.Χ. Η λύση των προβλημάτων όμως δεν βρίσκεται στην περιγραφή των συμπτωμάτων αλλά των αιτιών μετάδοσης του ιού.

Ηταν φθινόπωρο του 429 π.Χ. όταν ο Περικλής άφησε την τελευταία του

πνοή περιτριγυρισμένος από φίλους και συγγενείς στην Αθήνα. Λίγους μήνες νωρίτερα είχε δει τους δυο γιους του, τον Πάραλο και τον Ξάνθιππο, να πεθαίνουν από τον λοιμό που χτύπησε την πόλη και τώρα σιγόσβηνε και ο ίδιος προσβεβλημένος από έναν ιό που αποδεκάτισε το ένα τρίτο του πληθυσμού και μαζί τις ελπίδες της νίκης στον Πελοποννησιακό Πόλεμο.

Εκτοτε, δεκάδες ιστορικοί και επιδημιολόγοι διαβάζουν και ξαναδιαβάζουν τα έργα του Θουκυδίδη αναζητώντας περιγραφές των συμπτωμάτων που παρουσίαζαν οι Αθηναίοι, προκειμένου να εντοπίσουν τα χαρακτηριστικά του ιού. Θύμα και ο ίδιος της ασθένειας, ο μεγάλος ιστορικός επιβίωσε και μας προσέφερε μια εξαντλητικά λεπτομερή περιγραφή των συμπτωμάτων με την ελπίδα ότι τα κείμενα του θα βοηθήσουν τους γιατρούς του μέλλοντος να διαγνώσουν τον ιό και να προλάβουν ένα νέο λοιμό.

Ενας από αυτούς τους γιατρούς, ο επιδημιολόγος Patrick E. Olson, υποστήριξε πριν από χρόνια ότι ο ιός που χτύπησε την Αθήνα το 430 π.Χ. ήταν μια μορφή του Εμπολα. Παρατηρώντας την αιφνίδια εμφάνιση και εξαφάνιση του ιού (όπως είχε συμβεί και σε προηγούμενα ξεσπάσματά του στο Ζαΐρ), αλλά και συμπτώματα όπως οι δυνατοί πονοκέφαλοι, η φλεγμονή στα μάτια και ο υψηλός πυρετός που οδηγεί πολύ γρήγορα στον θάνατο, ο Ολσον κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για μια κλασική μορφή αιμορραγικού πυρετού από ιό Εμπολα.

Το χαρακτηριστικό όμως που τράβηξε την προσοχή του από τις περιγραφές του Θουκυδίδη ήταν ο ισχυρός λόξιγκας που αντιμετώπιζαν οι ασθενείς (λύγξ τε τοῖς πλέοσιν ἐνέπιπτε κενή, σπασμὸν ἐνδιδοῦσα ἰσχυρόν) που παρατηρείται και σήμερα στις περιοχές της Αφρικής όπου εντοπίζεται ο ιός.

Τα συμπεράσματα του Ολσον είχαν αμφισβητηθεί το 1999 από ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ, που κατέληξαν ότι ο λοιμός της Αθήνας οφειλόταν σε τύφο, αλλά επανέρχονται στο προσκήνιο, καθώς ο Εμπολα προσελκύει το ενδιαφέρον κοινού και επιστημόνων στη Δύση.

Ενώ όμως όλο και περισσότεροι επιστήμονες ξαναδιαβάζουν τον «Θουκυδίδη–γιατρό» για να εντοπίσουν τα αίτια εξάπλωσης του ιού στην αρχαία Αθήνα, πολύ λιγότεροι αναζητούν τον Θουκυδίδη κοινωνικό επιστήμονα, ο οποίος αναζητούσε τα οικονομικά, πολιτικά και ταξικά αίτια του λοιμού.

* Αναλυτικά το άρθρο του Άρη Χατζηστεφάνου στην «Εφημερίδα των Συντακτών – Σαββατοκύριακο» που κυκλοφορεί σήμερα και αύριο.



Πηγή : efsyn.gr, bloko.gr