του Κώστα Βουκελάτου
Τα σύνδρομα παραληρητικής παραγνώρισης αφορούν σημεία και συμπτώματα ασθενών, τα οποία έχουν άμεση σχέση με τη μη αναγνώριση οικείων προσώπων του περιβάλλοντος τους, αλλά και του εαυτού τους, είτε ως όλον, είτε εν μέρει, καθώς επίσης υφίσταται μία σύγχυση ή συγκερασμός της ταυτότητας του εαυτού τους, των οικείων τους αλλά και ξένων προσώπων μεταξύ τους.
Τα άτομα που πλήττονται από κάποιο σύνδρομο παραληρητικής παραγνώρισης, παραγνωρίζουν το θύμα (οικείο σε αυτούς πρόσωπο) και του επιτίθενται.
Τα σύνδρομα παραληρητικής παραγνώρισης συνήθως προκαλούν στο άτομο βίαιη συμπεριφορά με αποτέλεσμα τα άτομα αυτά να διαπράττουν σοβαρές σωματικές βλάβες και πολύ πιο σπάνια ανθρωποκτονίες. Η επικινδυνότητά τους έγκειται κυρίως στην παντοδυναμία που αισθάνονται σε σχέση με τα πρόσωπα που βρίσκονται απέναντί τους και είναι σημαντικά για αυτούς. Για αυτό το λόγο κυρίως συνήθη θύματά τους είναι άτομα από το οικογενειακό και φιλικό τους περιβάλλον. Τα σύνδρομα παραληρητικής παραγνώρισης, πλην της παραγνώρισης των ανθρώπων, εντοπίζονται και σε παραγνωρίσεις ζώων, αντικειμένων, τόπου, χρόνου, και των μελών του ανθρωπίνου σώματος. Στα χαρακτηριστικά συμπτώματα των συνδρόμων παραληρητικής παραγνώρισης ανήκουν οι εμμονές, οι παραληρητικές ιδέες, το ιστορικό βίαιης συμπεριφοράς, η ουσιοεξάρτηση, η κοινωνική απόσυρση/απομάκρυνση, ο σχεδιασμός της πράξης και η ακολουθούμενη σεξουαλική ενασχόληση, η καταδίωξη, και τέλος η ακουστική ψευδαίσθηση (στροφή του ατόμου
Συγκεκριμένα, το σύνδρομο Capgras αναφέρεται στην πίστη του ατόμου ότι ένα οικείο του πρόσωπο, ο/η σύζυγος, ένας φίλος ή συγγενής, έχει αντικατασταθεί από έναν σωσία-«απατεώνα», που έχει την ίδια εξωτερική εμφάνιση με εκείνο (οικείο πρόσωπο), δηλαδή το άτομο εξωτερικά παραμένει ίδιο, αλλά η ταυτότητα του έχει αλλάξει. Ο πάσχων αναγνωρίζει, δηλαδή, τη φυσική ομοιότητα, αλλά όχι την ψυχική, π,χ. ο πατέρας μου δεν είναι ο πατέρας μου, αλλά ένας άλλος που έχει μπει στο σώμα του και του μοιάζει. Το σύνδρομο πήρε το όνομα του από τον Γάλλο ψυχίατρο Joseph Capgras, ο οποίος το περιέγραψε σε μία μελέτη του το 1923, λόγω ενός ασθενή του (Aziz & Warner, 2005; Ellis & Syn., 2001). Eπίσης, το σύνδρομο έχει συσχετισθεί με την προσωπαγνωσία με την οποία, έχει αρκετές ομοιότητες, αλλά και διαφορές.
Το σύνδρομο Fregoli είναι αντίθετο του συνδρόμου Capgras και έλαβε το όνομά του από τον Ιταλό ηθοποιό Leopoldo Fregoli, ο οποίος διέθετε την ιδιαίτερη ικανότητα να μεταμφιέζεται στις παραστάσεις του σε «χρόνο μηδέν» (Ellis & Συν., 1994). Το σύνδρομο περιγράφει άτομα, τα οποία πιστεύουν ότι ένα άγνωστο άτομο φαίνεται να είναι στην πραγματικότητα ένα οικείο τους πρόσωπο, αναγνωρίζουν δηλαδή την ψυχική ομοιότητα των ατόμων, αλλά όχι την εξωτερική τους. Πρώτη φορά αναφέρθηκε το 1927 από τους Courbon και Fail (Ellis & Συν., 1994). Επιπλέον, το σύνδρομο ψυχοσωματικής μεταμόρφωσης αναφέρεται σε πάσχοντες που πιστεύουν ότι ένα οικείο και ένα άγνωστο πρόσωπο έχουν σωματική και ψυχική ομοιότητα και το σύνδρομο υποκειμενικού τύπου σωσία, όπου ο ασθενής πιστεύει ότι ένα άγνωστο άτομο έχει «πάρει» την ίδια εξωτερική μόνο εμφάνιση με αυτόν (Ε.Κ.Π.Α., 2016).
Τα ανωτέρω σύνδρομα είναι εξαιρετικά σπάνια και συνδέονται με ροπή προς εγκληματική/ παραβατική συμπεριφορά, καθώς ο ασθενής παραγνωρίζει οικεία πρόσωπα, κυρίως άνδρες, ακόμα και τον εαυτό του και τα βιώνει ως απειλητικά. Τα άτομα που πάσχουν από σύνδρομο παραληρητικής παραγνώρισης διακρίνονται από θυμό και επιθετικότητα προς το παραληρητικό αντικείμενο, κυρίως προς τα άτομα του κοντινού περιβάλλοντος που «εμπλέκονται» στο παραλήρημα, συνήθως με πρόκληση σωματικών βλαβών και λιγότερο ανθρωποκτονιών.
Συχνά διακατέχονται από παραληρητικές ιδέες διωκτικού περιεχομένου, παραισθήσεις ή ψευδαισθήσεις, έχουν ιστορικό βίαιης ή επιθετικής συμπεριφοράς και εμφανίζουν κοινωνική απομόνωση και απόσυρση λόγω των διαταραγμένων κοινωνικών σχέσεων που επέρχεται ένεκα της παραγνώρισης (Ε.Κ.Π.Α., 2016).
Κώστας Βουκελάτος
Απόφοιτος μεταπτυχιακού ΕΚΠΑ
Εγκληματολογική ψυχολογία
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου